تحلیل واشنگتن پست از اوضاع منطه
آمریکا در خاورمیانه چه می کند؟
اگر خاورمیانه را به سرامیک خردشده ای تشبیه کنیم، تکه‌های آن دارای لبه های تیز و خطرناکی است،
به گزارش ميزنفت ٬ واشنگتن پست در گزارشی نوشت اگرچه نقش نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه کمرنگ شده، اما این کشور همچنان برای خاورمیانه یک قدرت ثبات آور کلیدی محسوب می شود.
آشکار است که آمریکا، حتی در نقش تضعیف شده خود (به لحاظ نظامی) در منطقه خاورمیانه، همچنان یک قدرت ثبات آور کلیدی است. زمانی که از یک مقام اسرائیلی که به آمریکا سفر کرده بود در مورد وضعیت کنونی منطقه خاورمیانه سوال کردیم، به زبان عبری گفت: «در هر دو جهت حرکت می کند.»
اگر خاورمیانه را به سرامیک خردشده ای تشبیه کنیم، تکه‌های آن دارای لبه های تیز و خطرناکی است،اما آمریکا، اسرائیل و مقامات عرب می گویند این تکه های خرد شده طی چند ماه گذشته کنار هم چیده شده اند - ولی ممکن است به شکلی متفاوت و غیرمنتظره کنار هم قرار گرفته باشند. اکنون فرصت ها، و البته خطرات جدیدی، در این منطقه بوجود آمده که کمتر ناظری انتظار آن را داشته است.
اوباما در 10 ماه باقی مانده به پایان دوره اش، بیشتر به اردکی می ماند که در صحنه خاورمیانه لنگ لنگان به این طرف ، آنطرف می رود . اما، جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا جبران کرده و در این صحنه سرعت عملی بیشتری از خود نشان داده و ثابت کرده دیپلمات خوبی است.
اما طی ماه های آینده سال 2016، رئیس جمهور بعدی آمریکا، گزینه های مربوط به خاورمیانه را آشکار می سازد. اوباما که به پایان دوره اش نزدیک می شود و امیدوار بود که توازن راهبردی منطقه خاورمیانه را تغییر دهد، تا حدی موفق بوده است - و دیگران را متقاعد ساخته که نقش نظامی گسترده تری ایفا کنند، ولی، فارغ از نتیجه، همچنان گزینه دیپلماسی را در دستور کار دارد.
اما، قطعات «پازل» کدامند؟ نخستین قطعه، سوریه است که می توان گفت بزرگترین شکست سیاست خارجی اوباما محسوب می شود. با وجود مخالفت های زیاد، جان کری موفق شد بسیاری از طرف های درگیر - روسیه، ایران،ترکیه، عربستان سعودی، اردن، رژیم بشار اسد، و گروهای مخالف دوست سوریه - را متقاعد سازد که گرد هم آیند و در مورد جزئیات آتش بس با یکدیگر گفتگو کنند.
فرایند دیپلماتیک، شکننده است و به حسن نیت روس ها و سایر کشورهایی بستگی دارد که در گذشته ثابت کرده اند صرفاً به دنبال منافع خود هستند. اما نمی توان گفت که از درون این فرایند دیپلماسی چیزی بیرون نمی آید. بنا به برآوردهای وزارت امور خارجه، طی هفته های گذشته، کاروان های کمک رسانی به 225 هزار بی خانمان سوری رسیده اند؛ هدف این است که به یک میلیون و هفتصد هزار نفر در پایان ماه مارس کمک رسانی شود.
فرایند آتش بس چندین بار نقض شده است و بسیاری از 100 گروه شورشی که آتش بس را پذیرفته اند در کنار گروه های جنگجویی قرار دارند که از داعش و جبهه النصره جدا شده اند . مقامات وزارت امور خارجه آمریکا، این مجاورت گروه ها را همچون «کاغذ ابر و باد» توصیف کرده است و انتظار می رود هفته ها طول بکشد که جنگجویان آن منطقه تصمیم بگیرند که در کدام طرف (آتش بس یا ادامه جنگ) قرار گیرند . این تقسیم بندی تنها زمانی جواب می دهد که در نهایت نشانه هایی از پیشرفت به سمت انتقال سیاسی قدرت و کنار رفتن اسد مشاهده شود.
قطعه دوم این پازل ایران است که متفاوت تر از چیزی است که در سال های گذشته تصور می شده است. حرف اوباما مبنی بر اینکه ایران را می توان با تحریم های بین المللی وادار به امضای یک توافق معنادار هسته ای کرد درست از آب درآمد. به علاوه، این امید اوباما که اگر تحریم های ایران لغو شود نیروهای عملگرا در درون کشور تقویت خواهند شد نیز در انتخابات روز جمعه محقق شد.
عربستان سعودی نیز در حال تغییر شکل است. چه کسی دو سه سال قبل پیش بینی می کرد که مهره تصمیم گیرنده اصلی در این کشور پادشاهی فوق محافظه کار، جوانی 30 ساله و خودرأی خواهد بود که هدفش ایجاد نسخه ای سعودی و مدرن شده از کشور امارات متحده عربی است. اما چنین چیزی اکنون به دست جانشین ولیعهد پادشاه عربستان، محمد بن سلمان در حال انجام است. این جوان سعودی گاهی اوقات بیشتر از آنکه عاقل باشد جسور بوده است، مانند جنگ او در یمن، تصمیم او برای قطع روابط با ایران و تلاش جدیدش برای بی ثبات کردن لبنان تحت حمایت حزب الله. اما در نقش او به عنوان یک عامل تغییر در منطقه خاورمیانه، تردیدی نیست.
عادل الطریفی، وزیر فرهنگ و اطلاع رسانی سعودی که خودش 36 سال دارد در سفر خود به واشنگتن در هفته گذشته گفت:«او می خواهد عربستان سعودی را به سرعت تغییر دهد.»
واشنگتن پست همچنین نوشت: قطعه دیگر پازل خاورمیانه که در حال حاضر از همه خطرناک تر است، ترکیه است که تنها یک دهه قبل، روشن ترین نقطه در منطقه خاورمیانه بود. بازی های قدرت رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور، فرایند امیدوارکننده آشتی با کردها را به نابودی کشاند و دموکراسی در ترکیه را تضعیف کرد. ترکیه به طور همزمان موفق شد روابطش با روسیه، اسرائیل، ایران و آمریکا را بدتر کند - واقعاً شاهکار است! ناظران کهنه کار ترکیه نگران ناآرامی های داخلی روزافزون در این کشور هستند.
با عقب نشینی آمریکا در دوره ریاست جمهوری اوباما از منطقه خاورمیانه، روسیه، ایران، داعش و عربستان سعودی قدم پیش گذاشته اند. این مسئله خطرات زیادی به بار آورده است. اما حتی اگر سلطه نظامی آمریکا کمرنگ شده باشد، نقش دیپلماتیک آن همچنان تعیین کننده است - همان طور که گفتگوها با ایران و سوریه ثابت کرده است.کنار هم چیدن قطعات تغییرشکل یافته این پازل خطرات زیادی به همراه دارد، اما گشایش هایی نیز در کار ایجاد شده است. آشکار است که آمریکا حتی در نقش تضعیف شده خود در منطقه خاورمیانه، همچنان یک قدرت ثبات آور کلیدی است.
آشکار است که آمریکا، حتی در نقش تضعیف شده خود (به لحاظ نظامی) در منطقه خاورمیانه، همچنان یک قدرت ثبات آور کلیدی است. زمانی که از یک مقام اسرائیلی که به آمریکا سفر کرده بود در مورد وضعیت کنونی منطقه خاورمیانه سوال کردیم، به زبان عبری گفت: «در هر دو جهت حرکت می کند.»
اگر خاورمیانه را به سرامیک خردشده ای تشبیه کنیم، تکه‌های آن دارای لبه های تیز و خطرناکی است،اما آمریکا، اسرائیل و مقامات عرب می گویند این تکه های خرد شده طی چند ماه گذشته کنار هم چیده شده اند - ولی ممکن است به شکلی متفاوت و غیرمنتظره کنار هم قرار گرفته باشند. اکنون فرصت ها، و البته خطرات جدیدی، در این منطقه بوجود آمده که کمتر ناظری انتظار آن را داشته است.
اوباما در 10 ماه باقی مانده به پایان دوره اش، بیشتر به اردکی می ماند که در صحنه خاورمیانه لنگ لنگان به این طرف ، آنطرف می رود . اما، جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا جبران کرده و در این صحنه سرعت عملی بیشتری از خود نشان داده و ثابت کرده دیپلمات خوبی است.
اما طی ماه های آینده سال 2016، رئیس جمهور بعدی آمریکا، گزینه های مربوط به خاورمیانه را آشکار می سازد. اوباما که به پایان دوره اش نزدیک می شود و امیدوار بود که توازن راهبردی منطقه خاورمیانه را تغییر دهد، تا حدی موفق بوده است - و دیگران را متقاعد ساخته که نقش نظامی گسترده تری ایفا کنند، ولی، فارغ از نتیجه، همچنان گزینه دیپلماسی را در دستور کار دارد.
اما، قطعات «پازل» کدامند؟ نخستین قطعه، سوریه است که می توان گفت بزرگترین شکست سیاست خارجی اوباما محسوب می شود. با وجود مخالفت های زیاد، جان کری موفق شد بسیاری از طرف های درگیر - روسیه، ایران،ترکیه، عربستان سعودی، اردن، رژیم بشار اسد، و گروهای مخالف دوست سوریه - را متقاعد سازد که گرد هم آیند و در مورد جزئیات آتش بس با یکدیگر گفتگو کنند.
فرایند دیپلماتیک، شکننده است و به حسن نیت روس ها و سایر کشورهایی بستگی دارد که در گذشته ثابت کرده اند صرفاً به دنبال منافع خود هستند. اما نمی توان گفت که از درون این فرایند دیپلماسی چیزی بیرون نمی آید. بنا به برآوردهای وزارت امور خارجه، طی هفته های گذشته، کاروان های کمک رسانی به 225 هزار بی خانمان سوری رسیده اند؛ هدف این است که به یک میلیون و هفتصد هزار نفر در پایان ماه مارس کمک رسانی شود.
فرایند آتش بس چندین بار نقض شده است و بسیاری از 100 گروه شورشی که آتش بس را پذیرفته اند در کنار گروه های جنگجویی قرار دارند که از داعش و جبهه النصره جدا شده اند . مقامات وزارت امور خارجه آمریکا، این مجاورت گروه ها را همچون «کاغذ ابر و باد» توصیف کرده است و انتظار می رود هفته ها طول بکشد که جنگجویان آن منطقه تصمیم بگیرند که در کدام طرف (آتش بس یا ادامه جنگ) قرار گیرند . این تقسیم بندی تنها زمانی جواب می دهد که در نهایت نشانه هایی از پیشرفت به سمت انتقال سیاسی قدرت و کنار رفتن اسد مشاهده شود.
قطعه دوم این پازل ایران است که متفاوت تر از چیزی است که در سال های گذشته تصور می شده است. حرف اوباما مبنی بر اینکه ایران را می توان با تحریم های بین المللی وادار به امضای یک توافق معنادار هسته ای کرد درست از آب درآمد. به علاوه، این امید اوباما که اگر تحریم های ایران لغو شود نیروهای عملگرا در درون کشور تقویت خواهند شد نیز در انتخابات روز جمعه محقق شد.
عربستان سعودی نیز در حال تغییر شکل است. چه کسی دو سه سال قبل پیش بینی می کرد که مهره تصمیم گیرنده اصلی در این کشور پادشاهی فوق محافظه کار، جوانی 30 ساله و خودرأی خواهد بود که هدفش ایجاد نسخه ای سعودی و مدرن شده از کشور امارات متحده عربی است. اما چنین چیزی اکنون به دست جانشین ولیعهد پادشاه عربستان، محمد بن سلمان در حال انجام است. این جوان سعودی گاهی اوقات بیشتر از آنکه عاقل باشد جسور بوده است، مانند جنگ او در یمن، تصمیم او برای قطع روابط با ایران و تلاش جدیدش برای بی ثبات کردن لبنان تحت حمایت حزب الله. اما در نقش او به عنوان یک عامل تغییر در منطقه خاورمیانه، تردیدی نیست.
عادل الطریفی، وزیر فرهنگ و اطلاع رسانی سعودی که خودش 36 سال دارد در سفر خود به واشنگتن در هفته گذشته گفت:«او می خواهد عربستان سعودی را به سرعت تغییر دهد.»
واشنگتن پست همچنین نوشت: قطعه دیگر پازل خاورمیانه که در حال حاضر از همه خطرناک تر است، ترکیه است که تنها یک دهه قبل، روشن ترین نقطه در منطقه خاورمیانه بود. بازی های قدرت رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور، فرایند امیدوارکننده آشتی با کردها را به نابودی کشاند و دموکراسی در ترکیه را تضعیف کرد. ترکیه به طور همزمان موفق شد روابطش با روسیه، اسرائیل، ایران و آمریکا را بدتر کند - واقعاً شاهکار است! ناظران کهنه کار ترکیه نگران ناآرامی های داخلی روزافزون در این کشور هستند.
با عقب نشینی آمریکا در دوره ریاست جمهوری اوباما از منطقه خاورمیانه، روسیه، ایران، داعش و عربستان سعودی قدم پیش گذاشته اند. این مسئله خطرات زیادی به بار آورده است. اما حتی اگر سلطه نظامی آمریکا کمرنگ شده باشد، نقش دیپلماتیک آن همچنان تعیین کننده است - همان طور که گفتگوها با ایران و سوریه ثابت کرده است.کنار هم چیدن قطعات تغییرشکل یافته این پازل خطرات زیادی به همراه دارد، اما گشایش هایی نیز در کار ایجاد شده است. آشکار است که آمریکا حتی در نقش تضعیف شده خود در منطقه خاورمیانه، همچنان یک قدرت ثبات آور کلیدی است.
جمعه ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۵۷
کد مطلب: 12307