غربت نهادهای پژوهشی در نفت
موسسه را کسی دوست ندارد!
باید از موضع «همه چیز دان» و «همه چیز فهم» بیرون آمده و به نخبگان نفتی اعتماد کرد؛ حرف آن ها را شنید و برای دقایقی هم که شده بی طرفانه به آن نگریست. نهادهایی این چنینی می توانند چند ده متر آن طرفتر را روشن کنند و تصمیم سازان خوب ببینند اما به شرطی که بخواهند ببینند!
وحید حاجی پور / قیمت نفت در بودجه 95 با همه اظهارت متناقضی که از زبان منایع و مسولان آگاه می شود هنوز هم یک معادله پیچیده است؛ با وجود آنکه حدود یک ماه از موعد ارسال لایحه بودجه به مجلس می گذرد اما دولت تا به امروز قیمت نفت در بودجه را تعیین نکرده است.
وضعیت بغرنج بازار نفت و کاهش 35 درصدی بهای نفت نسبه سال گذشته میلادی کارشناسان را به حساسیت بیشتر تعیین قیمت نفت واداشته است و تحلیل های گوناگون ارائه شده در باره چشم انداز قیمت نفت در سال 2016 همه را سردرگم کرده است.
پیش بینی قیمت نفت هرچند کار بسیار سختی است و از ریسک بالایی برخوردار است اما تمامی شرکت های بزرگ نفتی با راه اندازی اداره و یا معاونت پژوهشی بازار نفت تمرکز ویژه ای روی قیمت نفت دارند درست برعکس ایران که کمترین بهایی به این موضوع می دهند. با وجود موسسات مهمی در کشور از قبیل موسسه مطالعات بین المللی انرژی اما هنوز پایش دقیق بازارهای نفت و پیش بینی هایش را کسی «خریدار» نیست.
گرچه تثبیت قیمت نفت طی سال های گذشته کار سختی را پیش روی دولتمردان نگذاشته است اما باید پذیرفت که بهره گیری از توان نخبگان نفتی ایران در این وادی همچنان در حد شعار باقی مانده است. تاسیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی یکی از اقدامات مهم زنگنه در دوران وزارت نخست بود ولی در عمل این موسسه به نهادی برای تسویه حساب های سیاسی شد. محمود احمدی نژاد که رئیس جهور شد علی اصغر زارعی را به ریاست آن برگزید و همین موضوع موجب بروز انتقادات بیشماری شد.
موسسه مطالعات بین المللی انرژی که هم اکنون کارشناسان زبده ای را در اختیار دارد هنوز هم در حاشیه مانده و پیش بینی های آن چندان مورد استناد قرار نمی گیرد. در سایر کشورهای نفتی نهادهایی مشابه این موسسه وجود دارد که بازوی فکری و پژوهش به شمار می آیند ولی در ایران٬ خبری از این جایگاه نیست.
نگارنده به دلیل شناخت دقیق از ظرفیت های این موسسه معتقد است که این نهاد به دلیل حواشی سیاسی که طی یک دهه گذشته بر آن حاکم شده است به جایگاه اصلی خود دست نیافته است درحالی که می توان با بازتعریف اهداف و ماموریت های این موسسه و صد البته اعتماد وزارت نفت به آن٬ به جایگاه طراحی شده خود نائل شود.
به طور قطع یکی از مهم ترین عوامل فراموشی این قبیل موسسات که محدود به نفت هم نیست تاکید بیشتر وزارتخانه ها بر گزارش های خارجی و اندیشکده های خارجی است. به عنوان نمونه وزارت نفت طی یک دهه اخیر در گزارش های خود به مراکز مختلف بیش از آنکه بر گزارش محققان داخلی تکیه کنند٬ بند ناف تصمیم های خود را بر مطالعات سطحی و ترجمه ها بسته اند.
روزی که قرار بود این موسسه تاسیس شد قرار بود پایگاهی باشد برای پژوهش های مهم نفتی و بین المللی؛ خروجی این موسسه به دلیل خوش نیامدن به مذاق تصمیم سازان و مخالفت با «آرای مجرد» آن ها محدود به گزارش های هفتگی و ماهانه شد.
چند سال گذشته گزارش رسمی این موسسه به وزارت نفت مبنی بر کاهش قیمت نفت بر اساس بررسی های صورت گرفته از سوی نهادهای ذیربط رد شد در حالی که همه چیز بر طبق پیش بینی های کارشناسان این موسسه پیش رفت اما هیچ سازمان و فردی از مسولان سوال نکرد که دلیل رد کردن این گزارش چه بود؟
تاکید ویژه بر گزارش های آژانس بین المللی انرژی٬ اداره اطلاعات انرژی آمریکا و ... آنهم به صورت یکطرفه پاسخ خود را داده است و تکلیف همان چیزی است که امروز قابل رویت است؛ عمود این نهادها هرچند هیبتی اقتصادی دارند اما کیست که ندادند که برخی گزارش ها بیش از آنکه رویکردی اقتصادی داشته باشند آغشته به «سیاست هدف دار» است. آژانس بین المللی انرژی گزارش های غلط فراوانی را ارائه کرده است٬ به عنوان نمونه این سازمان برای اطمینان دهی به جهان در دهه 80 میلادی٬ گزارش خلاف واقعی را منتشر کرده بود که بر اساس آن٬ تولید عربستان در ابتدای دهه 90 میلادی به بیش از 20 میلیون بشکه در روز می رسید.
البته این از ویژگی های وزارت نفت است که نسبت به نهادهای پژوهشی و تحقیقاتی خود بی تفاوت باشد. دقیقا همین وضعیت هم در پژوهشگاه صنعت نفت حاکم است. انتصاب های سیاسی در این پژوهشگاه طی یک دهه اخیر که این پژوهشگاه را محلی برای زد و بندهای سیاسی تبدیل کرده است از کارآیی پژوهش های فنی و مهندسی کاسته است.به عنوان نمونه ریاست سابق این پژوهشگاه از نزدیکان رئیس جمهور پیشین بوده و رئیس فعلی از دوستان سیاسی وزیر نفت است. مبرهن و مشخص است تا زمانی که نوع نگاه ها به اینگونه مراکز کاربردی و فنی نباشد نمی توان انتظار وضعیت سفید داشت.
وزارت نفت در همه دوران ها به دلیل برخوردای از درآمد راحت و سرمایه گذاری های میلیارد دلاری٬ اهمیتی به پژوهش و آینده نگری ندارد و هر چه که می بیند همانی است که می خواهد ببیند. امروز دیگر زمان نفت 130 دلاری نیست٬ روزهای خوش نفتی به سر آمده و حالا باید با تکیه بر نهادهای پژوهشی به فکر آینده بود.
باید از موضع «همه چیز دان» و «همه چیز فهم» بیرون آمده و به نخبگان نفتی اعتماد کرد؛ حرف آن ها را شنید و برای دقایقی هم که شده بی طرفانه به آن نگریست. نهادهایی این چنینی می توانند چند ده متر آن طرفتر را روشن کنند و تصمیم سازان خوب ببینند اما به شرطی که بخواهند ببینند!
وضعیت بغرنج بازار نفت و کاهش 35 درصدی بهای نفت نسبه سال گذشته میلادی کارشناسان را به حساسیت بیشتر تعیین قیمت نفت واداشته است و تحلیل های گوناگون ارائه شده در باره چشم انداز قیمت نفت در سال 2016 همه را سردرگم کرده است.
پیش بینی قیمت نفت هرچند کار بسیار سختی است و از ریسک بالایی برخوردار است اما تمامی شرکت های بزرگ نفتی با راه اندازی اداره و یا معاونت پژوهشی بازار نفت تمرکز ویژه ای روی قیمت نفت دارند درست برعکس ایران که کمترین بهایی به این موضوع می دهند. با وجود موسسات مهمی در کشور از قبیل موسسه مطالعات بین المللی انرژی اما هنوز پایش دقیق بازارهای نفت و پیش بینی هایش را کسی «خریدار» نیست.
گرچه تثبیت قیمت نفت طی سال های گذشته کار سختی را پیش روی دولتمردان نگذاشته است اما باید پذیرفت که بهره گیری از توان نخبگان نفتی ایران در این وادی همچنان در حد شعار باقی مانده است. تاسیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی یکی از اقدامات مهم زنگنه در دوران وزارت نخست بود ولی در عمل این موسسه به نهادی برای تسویه حساب های سیاسی شد. محمود احمدی نژاد که رئیس جهور شد علی اصغر زارعی را به ریاست آن برگزید و همین موضوع موجب بروز انتقادات بیشماری شد.
موسسه مطالعات بین المللی انرژی که هم اکنون کارشناسان زبده ای را در اختیار دارد هنوز هم در حاشیه مانده و پیش بینی های آن چندان مورد استناد قرار نمی گیرد. در سایر کشورهای نفتی نهادهایی مشابه این موسسه وجود دارد که بازوی فکری و پژوهش به شمار می آیند ولی در ایران٬ خبری از این جایگاه نیست.
نگارنده به دلیل شناخت دقیق از ظرفیت های این موسسه معتقد است که این نهاد به دلیل حواشی سیاسی که طی یک دهه گذشته بر آن حاکم شده است به جایگاه اصلی خود دست نیافته است درحالی که می توان با بازتعریف اهداف و ماموریت های این موسسه و صد البته اعتماد وزارت نفت به آن٬ به جایگاه طراحی شده خود نائل شود.
به طور قطع یکی از مهم ترین عوامل فراموشی این قبیل موسسات که محدود به نفت هم نیست تاکید بیشتر وزارتخانه ها بر گزارش های خارجی و اندیشکده های خارجی است. به عنوان نمونه وزارت نفت طی یک دهه اخیر در گزارش های خود به مراکز مختلف بیش از آنکه بر گزارش محققان داخلی تکیه کنند٬ بند ناف تصمیم های خود را بر مطالعات سطحی و ترجمه ها بسته اند.
روزی که قرار بود این موسسه تاسیس شد قرار بود پایگاهی باشد برای پژوهش های مهم نفتی و بین المللی؛ خروجی این موسسه به دلیل خوش نیامدن به مذاق تصمیم سازان و مخالفت با «آرای مجرد» آن ها محدود به گزارش های هفتگی و ماهانه شد.
چند سال گذشته گزارش رسمی این موسسه به وزارت نفت مبنی بر کاهش قیمت نفت بر اساس بررسی های صورت گرفته از سوی نهادهای ذیربط رد شد در حالی که همه چیز بر طبق پیش بینی های کارشناسان این موسسه پیش رفت اما هیچ سازمان و فردی از مسولان سوال نکرد که دلیل رد کردن این گزارش چه بود؟
تاکید ویژه بر گزارش های آژانس بین المللی انرژی٬ اداره اطلاعات انرژی آمریکا و ... آنهم به صورت یکطرفه پاسخ خود را داده است و تکلیف همان چیزی است که امروز قابل رویت است؛ عمود این نهادها هرچند هیبتی اقتصادی دارند اما کیست که ندادند که برخی گزارش ها بیش از آنکه رویکردی اقتصادی داشته باشند آغشته به «سیاست هدف دار» است. آژانس بین المللی انرژی گزارش های غلط فراوانی را ارائه کرده است٬ به عنوان نمونه این سازمان برای اطمینان دهی به جهان در دهه 80 میلادی٬ گزارش خلاف واقعی را منتشر کرده بود که بر اساس آن٬ تولید عربستان در ابتدای دهه 90 میلادی به بیش از 20 میلیون بشکه در روز می رسید.
البته این از ویژگی های وزارت نفت است که نسبت به نهادهای پژوهشی و تحقیقاتی خود بی تفاوت باشد. دقیقا همین وضعیت هم در پژوهشگاه صنعت نفت حاکم است. انتصاب های سیاسی در این پژوهشگاه طی یک دهه اخیر که این پژوهشگاه را محلی برای زد و بندهای سیاسی تبدیل کرده است از کارآیی پژوهش های فنی و مهندسی کاسته است.به عنوان نمونه ریاست سابق این پژوهشگاه از نزدیکان رئیس جمهور پیشین بوده و رئیس فعلی از دوستان سیاسی وزیر نفت است. مبرهن و مشخص است تا زمانی که نوع نگاه ها به اینگونه مراکز کاربردی و فنی نباشد نمی توان انتظار وضعیت سفید داشت.
وزارت نفت در همه دوران ها به دلیل برخوردای از درآمد راحت و سرمایه گذاری های میلیارد دلاری٬ اهمیتی به پژوهش و آینده نگری ندارد و هر چه که می بیند همانی است که می خواهد ببیند. امروز دیگر زمان نفت 130 دلاری نیست٬ روزهای خوش نفتی به سر آمده و حالا باید با تکیه بر نهادهای پژوهشی به فکر آینده بود.
باید از موضع «همه چیز دان» و «همه چیز فهم» بیرون آمده و به نخبگان نفتی اعتماد کرد؛ حرف آن ها را شنید و برای دقایقی هم که شده بی طرفانه به آن نگریست. نهادهایی این چنینی می توانند چند ده متر آن طرفتر را روشن کنند و تصمیم سازان خوب ببینند اما به شرطی که بخواهند ببینند!
شنبه ۱۲ دی ۱۳۹۴ ساعت ۱۲:۵۸
کد مطلب: 11240
۱۱
تو رو خدا کمی به این موسسه بها بدید. به عنوان یکی از اعضای این موسسه زحمات و اشتیاق رو می بینم فقط یه کم توجه لازمه
واقعا با آمدن آقای زارعی موسسه سیاسی شد. نوع نگاه ها به موسسه آلوده به افکار سیاسی است. از طرفی برخی از همکاران موسسه هم سیاسی کار شده اند و اینجا را پاتوق کارهای خودشان کردند... سهم این گروه شاید کمتر از ۵ درصد باشد پس دلیل نمیشود که بخواهیم به موسسه بگوییم سیاسی کار.... نویسنده به نکته خوبی اشاره کرده است و امیدوارم روزهای بهتری برای موسسه در پیش باشد.
با تشکر از عصر نفت
با تشکر از عصر نفت
