منشا نفت خلیج فارس چیست؟

به گزارش ميزنفت ، صدها میلیون سال پیش، امواج دریاهای بسیار عظیم و بزرگ، زمین‌های بسیار وسیع و مرتفع را که امروز بخشی از منطقه غرب عربستان‌سعودی را تشکیل می‌دهند و زمین‌شناسان آن را «سپر‌عربی» می‌نامند، درهم‌ می‌کوبید. این آب‌ها در دوره‌های اولیه زمین‌شناسی به‌طرف شمال هم سرازیر شد و متناوباً مناطقی را که امروز عراق، اردن، لبنان و سوریه نام دارند پوشانید.

در طول دوره‌های پی‌در‌پی زمین‌شناسی، این دریاهای عظیم به‌طور متناوب به‌طرف خشکی این مناطق پهناور پیشروی کرده، سپس عقب می‌نشست و رسوبات خالصی را که برجای می‌گذارد در معرض فرسایش باد، باران و خورشید قرار می‌داد، و سپس آب دریا مجدداً این مناطق را می‌پوشانید.

هنگامی که دریای دوره‌های نخستین زمین‌شناسی سرانجام عقب نشستند، رسوبات برجای مانده حوزه جدیدی را در منطقه خلیج‌فارس تشکیل دادند که امروزه به فلات عربی موسوم است (که البته به آن جزیرة‌العرب هم می‌گویند) رسوبات، در فلات عربی در ضلع شرقی کوه‌های عرب، چینه‌های جدیدی به‌وجود آورد این چینه‌ها با به‌وجود آمدن لایه‌های فوقانی با نرمی و آرامی به عمق زمین فرورفته، با حرکت پیش‌رونده به طرف صحاری «ربع‌الخالی» ضخیم‌تر شدند. موقعی که این چینه‌ها به طرف سواحل خلیج‌فارس کنونی سرازیر شدند به عمق 6500 متری از سطح زمین رسیدند.

در قسمت‌های انباشت رسوبات، بخش‌های باریکی وجود دارند که هرکدام فقط 30 متر ضخامت دارند ـ که به «سنگ‌های منشا» موسوم هستند و درواقع همین توده‌های منبع، منشأ منابع عظیم خلیج‌فارس در زمان حاضر به‌شمار می‌آیند.

این منابع در عصر «ژوراسیک» و در حدود 150 میلیون سال پیش تشکیل شد. این امر در زمانی صورت گرفت که تغییرات زیادی در محیط طبیعی منابع در شرف وقوع بود. دریاها ابتدا از منطقه‌ای، که اینک مرکز عراق می‌باشد و سپس از بقیه منطقه شروع به عقب‌نشینی نموده با ورود و رفت‌و‌آمد دایناسورها در اب‌های کم‌عمق دوره ژوراسیک، گل‌ولای بسیار زیادی، که حاوی سلول‌ها و بقایای حیوانات و نباتات کوچک بود، در سواحل آب‌های پر از اکسیژن انباشته شد.

در آن‌جا این حیوانات و گیاهان دریایی متلاشی شده، بخشی از کف بستر دریا شدند، و رسوب دوره‌ای شروع گردید که در آن‌ها توده‌های فشرده پر از سنگ آهک با پیشروی و پس‌روی دریا در خشکی رسوب کرده، ته‌نشین شدند. درنهایت، دریاهای نمکی کم‌عمق تبخیر شده، خاک و سنگ خشک و ناپایدار به‌وجود آورد و سنگ آهک حاوی مواد آلی را در سطح زیرین محصور کرد.

با مدفون شدن مواد آلی به‌دلیل اضافه شدن لایه‌های بیش‌تر رسوبات جدید بر روی آن، درجه حرارت این مواد بالا رفته، بیش‌تر شد. زمانی که سنگ‌های آهک حاوی مواد آلی در بیش از 2 هزار متری عمق زمین قرار داشتند و درجه حرارت آن به 50 درجه سانتیگراد می‌رسید، موجودات میکروسکوپی به‌تدریج به اصطلاح پخته شده و تبدیل به ماده‌ای می‌شدند که امروز ما آن را «نفت» می‌نامیم.

میلیون‌ها سال بعد نیروهای سازنده عظیمی اطراف فلات عربی را فراگرفت و آن را پیش راند و این هنگامی بود که این فلات با فلات آسیا برخورد کرده و به قسمت زیرین غربی آن لغزید و قرار گرفت. پس از آن نفت به بخش‌هایی، که به «تله» یا دام موسوم بودند رفته، به اصطلاح مهاجرت نمود، در «تله»ها سنگ‌های ناپایداری وجود داشتند که از حرکت‌ طبیعی نفت به طرف بالا جلوگیری می‌کردند و نفت، میلیون‌ها سال در این موقعیت و مکان ساکن باقی ماند.
 

شنبه ۱۶ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۰۲