به مناسبت درگذشت احمد چلپی
قرار بود نفت عراق را آمریکایی کند
داستان نفت در عراق همچنان از پیچیدگی های خاصی برخوردار است ؛ چلپی بهتر از هر کس دیگری می دانست آمریکا چه برنامه ای برای نفت این کشور دارد اما طی 5 سال گذشته در سایه قرار گرفت و سخنی نگفت. مردی که قرار بود عراق را متحول کند اما با روحیات سکولاری خود، خیلی زود از صحنه سیاست رانده شد.
وحید حاجی پور/ احمد چلپی روز گذشته در گذشت؛ یکی از مرموزترین سیاست مداران عراق، کسی که برخی وی را جاسوس ایران در آمریکا می خواندند، برخی دیگر جاسوس آمریکا در ایرانی ها و برخی نیز جاسوس دو جانبه؛ او درگذشته است اما داستان پر راز کهنه سرباز سیاسی عراق همچنان پر رمز و راز باقی مانده است.
به گزارش ميزنفت ، چلپی وقتی برای ادامه تحصیل به شیکاگو رفت دیگر به کشورش بازنگشت تا یکی از رهبران اپوزسیون رژیِم بعث و صدام حسین لقب بگیرد. پس از جنگ خلیج فارس در اوایل دهه پایانی قرن بیستم، او بیش از گذشته به آمریکا نزدیک شد. قرابت به اندازه ای بود که از وی برای حضور در برخی جلسات وزارت امور خارجه آمریکا شد و «میز عراق» را به نوعی راهبری می کرد.
از همان روزهایی که صدام سوخته بود و زمزمه حمله نظامی به بغداد شنیده می شد، به تنهایی به مذاکره با اهالی کاخ سفید نشست و نقشه هایی را روی میز قرار می داد که حمله نظامی به این کشور را در طرح و برنامه ها زیرنویس می کرد. همزمان با اصرار وی برای حمله به عراق، روزنامه های آمریکایی به نقل از منابع اطلاعاتی نوشتند که وی جاسوس است؛ جاسوس ایران.
وی که شیفته تفکرات «ناصریسم» بود و در بیروت جمال عبدالناصر را می پرستید هیچگاه به این موضوعات واکنش نشان نداد و تنها به براندازی صدام حسین می اندیشید. او در جلسات نفتی آمریکایی ها از ذخایر دست نخوره این کشور می گفت و حضور آن ها در این کشور که می تواند سود کلانی را عاید آورد. شرکت های نفتی به ویژه اگزون موبیل که از کاسبی دیگ چنی و هالیبرتون در عراق، احساس حقارت می کردند، پشتوانه ای شدند برای حمله نظامی به عراق.
در زمانی که فعالیت ها و تمهیدات حمله به عراق درحال انجام بود، وزارت امورخارجه آمریکا جلساتی را ترتیب داد و از عراقی های تبعیدی و مقامات دولتی و مشاوران و مدیران شرکت ها جهت شرکت در آن جلسات دعوت به عمل آورد تا در مورد دوره بعد از حمله و اشغال نظامی عراق برنامه ریزی کنند.
به این جلسات هم نام «پروژه آینده عراق» داده شد و در همه جا به همین نام مورد اشاره قرار می گرفت که البته در این جلسات گروه های کاری مختلف هم فعالیت داشتند. در سپتامبر 2002، سخنگوی وزارت امورخارجه، ادعا کرد که در «پروژه آینده عراق» مسأله نفت در فهرست مسائل گذارده نشده است لذا در جلسات مقدماتی در ماه بعد، بحث در مورد آینده نفت عراق هم مطرح شد.
در این جلسات همکاران ارشد چنی، نمایندگان عالی رتبه اگزون موبیل، شورون، کوناکوفیلیپس و هالیبرتون همراه رهبر کنگره ملی عراق، احمدچلبی، شرکت می کردند. احمد چلبی فرد موردنظر «پنتاگون» برای ریاست دولت دوره بعد از صدام حسین بود. موضوع تشکیل اینگونه جلسات و حضور نمایندگان عالی رتبه شرکت های نفتی در آن مطلبی بود که سخنگوی کنگره ملی عراق بعداً به روزنامه نگاران گفته و آن را تأیید کرده و ضمناً به خبرنگاران خاطرنشان ساخته بود: «طبعاً نمایندگان شرکت های نفتی بسیار نگران بوده و هستند. ما با آنها بحث کردیم ولی معمولاً آنها در بیرون از این جلسات، راجع به بحث های انجام شده صحبتی نمی کنند».
با نزدیک شدن زمان حمله به عراق، مجدداً نفت در دستور کار «پروژه عراق در آینده» قرار گرفت. اعضای وزارت امور خارجه ایالات متحده و همکاران چنی، معاون رئیس جمهور آمریکا، دو جلسه گروه کاری نفت و انرژی در واشنگتن ترتیب دادند، که یکی در روزهای 20 و21 دسامبر 2002 و دیگری در روزهای 31 ژانویه و اول فوریه 2003 تشکیل شد. براساس بیانیه مطبوعاتی وزارت امورخارجه، در اولین جلسه، اداره امور خاور نزدیک ترتیباتی را فراهم کرد که 15 نفر از «عراقی های آزاد» شرکت کنند تا در مورد اوضاع جاری بخش های نفت و انرژی عراق، برنامه های بازسازی و نوسازی میادین نفتی و سایر تأسیسات زیربنایی بحث و تبادل نظر کنند.
یکی از شرکت کنندگان اصلی در جلسات مزبور، فتحی چلپی، پسرعموی احمد چلپی، رئیس کنگره ملی عراق بود. فتحی چلپی مدیرعامل مرکز مطالعات انرژی جهانی در لندن بود. این مرکز یک «گروه متفکر انرژی» است که توسط شیخ زکی یمانی، وزیر سابق نفت عربستان سعودی تأسیس شده است. در سال های قبل، چلپی، معاون وزارت نفت عراق و مدتی معاون دبیرکل اوپک بود؛ اما اکنون به طور کلی مخالف «اوپک» و از طرفداران پر و پا قرص خصوصی شدن صنعت نفت بود.
یکی دیگر از طرفداران خصوصی شدن نفت عراق که در جلسات شرکت می کرد ابراهیم بحرالعلوم، مهندس تحصیلکرده آمریکا و پسر یکی از روحانیون شیعه در عراق بود که بر خلاف نظر احمد چلپی به عنوان وزیر نفت انتخاب شد.بحرالعلوم به-سرعت خصوصی سازی صنعت نفت عراق را در رأس دستور و برنامه کار خود قرارداد. وزیر نفت جدید سه روز پس از انتخاب، در مصاحبه ای با فایننشال تایمز اعلام کرد که اکنون عراق درصدد تدارک خصوصی-سازی صنعت نفت است. اما در عین حال اذعان کرد که در این راه باید با احتیاط عمل کرد.
در 24 سپتامبر 2003، بحرالعلومی که برای اولین بار در اجلاس وزرای اوپک شرکت می کرد، با شور و حرارت تأکید کرد که از شرکت های نفتی خارجی در کشورش استقبال می کند، و در همین حال، نبیل احمدالوسوی معاون وی قول داد که نه تنها به شرکت-های نفتی آمریکایی احتمالاً امتیازات ویژه ای داده خواهد شد، بلکه در مورد شروع فعالیت های نفتی لزومی ندارد در انتظار تدوین قانون اساسی عراق بمانند.
بحرالعلوم به طور ضمنی اعتراف کرد که به دلیل مشکلات فعلی که ناشی از شورش ها و ناآرامی هاست، احتمال کمی وجود دارد تا اوریل سال 2004 تولید نفت به میزان قبل از تهاجم آمریکا به عراق برسد گرچه وی اظهار امیدواری کرد که تولید در پایان سال 2005 به 4.5 میلیون بشکه و در سال 2010 هم به 6 میلیون بشکه در روز بالغ شود.
پس از اعتراض ها به روحیات آمریکایی دولت آن روزهای عراق، چلپی توسط آمریکایی ها به یک پله پایین تر سقوط کرد. پس از استعفای بحرالعلوم، سرپرست وزارت نفت شد اما روند تکمیل مخالفت با وی، عمر وزارت وی را به 50 روز هم نکشاند و از نفت نیز کنار رفت تا جای خود را به حسین الشهرستانی دهد. مزایده هایی که الشهرستانی و نوری المالکی در آن زمان برگزار کردند با انتقادات و اعتراضات گسترده کارشناسان اقتصادی و وزرای نفت سابق روبرو شد. همه آنها اتفاق نظر داشتند که از طریق همین مزایده ها طی هشت سال مافیای فساد گسترده ای شکل گرفت که ثروتهای عراق را هدر داد و به شرکتهای نفت خارجی امتیازات بزرگی داد تا آنها بتوانند بیش از عراق که تولید کننده نفت بود ، درآمد داشته باشند.
داستان نفت در عراق همچنان از پیچیدگی های خاصی برخوردار است ؛ چلپی بهتر از هر کس دیگری می دانست آمریکا چه برنامه ای برای نفت این کشور دارد اما طی 5 سال گذشته در سایه قرار گرفت و سخنی نگفت. مردی که قرار بود عراق را متحول کند اما با روحیات سکولاری خود، خیلی زود از صحنه سیاست رانده شد.
چلپی از طرفداران نظريه سقوط صدام به دست حاميانش بود و لذا امريكايى ها را با پرونده اسلحه هاى شيميايي و اتمي تحريك كرد و به انان هزاران سند ارائه كرد كه صدام داراى اسلحه هاى كشتار دسته جمعى هست و عليه مصالح امريكا از آن ها استفاده خواهد كرد و اساسا دستاويز امريكايى ها همين موضوع بود كه بعدها امريكايي ها احمد چلپی را به دروغ گويى و فريب خود متهم كردند. او از بارزترين افرادي بود كه مريكايى ها را به حمله به عراق قانع كرد ولى بعدها با انها به هم زد و به ايران نزديك شد.
چلبی در همان سال های ابتدای سرنگونی صدام حسین مورد غضب آمریکایی ها قرار گرفت. آن ها گمان می کردند که چلبی در حال بازی با آنها است و سازی مخالف با آن ها می زند. تا آن جا که محل سکونت او را بازرسی کردند و تلاش بسیاری برای به حاشیه راندن او در عرصه سیاسی عراق انجام دادند. مساله ای که سبب شد چلبی خود را به ایران نزدیک کند و ابایی نداشته باشد که به همه بگوید نفوذ ایران، قدرت ایران و ارتباط با ایران را بر هر نوع تعاملی با امریکایی ها ترجیح می دهد. عملا هم روابط مستحکمی با ایران ایجاد کرد. هنگامی که امریکایی ها به اتهام جاسوسی برای ایران او را تحت پیگرد قرار دادند به ایران فرار کرد و مدتی را در تهران ماند. بعد از این که از ایران به عراق برگشت اگر چه رویکرد سکولار خود را حفظ کرد اما در کنار مجلس اعلای اسلامی عراق، گروه سیاسی نزدیک به ایران قرار گرفت و با فهرست آن توانست دو دوره وارد مجلس عراق شود.
باوجود سكولار بودن چلپی، حس شيعي بسيار زيادي داشت و اعتقاد داشت شيعه ها بايد حكام بلامنازع عراق باشند .فعاليت وی در عراق با جنگ عليه بعثي ها شروع شد اما اولين كسي هم بود كه صدام را در زندانش ملاقات كرد، رئيس هيئت اجتثاث بعث و مخالف بازگشت سران بعث به حكومت بود، مانع از كانديد شدن هزاران بعثي شد و دشمن سرسخت انها بشمار می آمد.
بعثی ها به وی اتهام های مختلفی زدند از جمله اتهام یک رسوایی مالی 200 میلیون دلاری و گرفتن حکم 22 سال زندان برای وی. چلپی درگذشت اما شاید خوشحال ترین افراد از مرگ وی منافقین باشند که چلپی بشدت آن ها را تروریست و خائن به انسانیت می دانست.
منابع:
1-گفت و گو با علی الموید از نمانیدگان مجلس عراق
2-کتاب اعتیاد به نفت
3-دیپلماسی ایرانی
به گزارش ميزنفت ، چلپی وقتی برای ادامه تحصیل به شیکاگو رفت دیگر به کشورش بازنگشت تا یکی از رهبران اپوزسیون رژیِم بعث و صدام حسین لقب بگیرد. پس از جنگ خلیج فارس در اوایل دهه پایانی قرن بیستم، او بیش از گذشته به آمریکا نزدیک شد. قرابت به اندازه ای بود که از وی برای حضور در برخی جلسات وزارت امور خارجه آمریکا شد و «میز عراق» را به نوعی راهبری می کرد.
از همان روزهایی که صدام سوخته بود و زمزمه حمله نظامی به بغداد شنیده می شد، به تنهایی به مذاکره با اهالی کاخ سفید نشست و نقشه هایی را روی میز قرار می داد که حمله نظامی به این کشور را در طرح و برنامه ها زیرنویس می کرد. همزمان با اصرار وی برای حمله به عراق، روزنامه های آمریکایی به نقل از منابع اطلاعاتی نوشتند که وی جاسوس است؛ جاسوس ایران.
وی که شیفته تفکرات «ناصریسم» بود و در بیروت جمال عبدالناصر را می پرستید هیچگاه به این موضوعات واکنش نشان نداد و تنها به براندازی صدام حسین می اندیشید. او در جلسات نفتی آمریکایی ها از ذخایر دست نخوره این کشور می گفت و حضور آن ها در این کشور که می تواند سود کلانی را عاید آورد. شرکت های نفتی به ویژه اگزون موبیل که از کاسبی دیگ چنی و هالیبرتون در عراق، احساس حقارت می کردند، پشتوانه ای شدند برای حمله نظامی به عراق.
در زمانی که فعالیت ها و تمهیدات حمله به عراق درحال انجام بود، وزارت امورخارجه آمریکا جلساتی را ترتیب داد و از عراقی های تبعیدی و مقامات دولتی و مشاوران و مدیران شرکت ها جهت شرکت در آن جلسات دعوت به عمل آورد تا در مورد دوره بعد از حمله و اشغال نظامی عراق برنامه ریزی کنند.
به این جلسات هم نام «پروژه آینده عراق» داده شد و در همه جا به همین نام مورد اشاره قرار می گرفت که البته در این جلسات گروه های کاری مختلف هم فعالیت داشتند. در سپتامبر 2002، سخنگوی وزارت امورخارجه، ادعا کرد که در «پروژه آینده عراق» مسأله نفت در فهرست مسائل گذارده نشده است لذا در جلسات مقدماتی در ماه بعد، بحث در مورد آینده نفت عراق هم مطرح شد.
در این جلسات همکاران ارشد چنی، نمایندگان عالی رتبه اگزون موبیل، شورون، کوناکوفیلیپس و هالیبرتون همراه رهبر کنگره ملی عراق، احمدچلبی، شرکت می کردند. احمد چلبی فرد موردنظر «پنتاگون» برای ریاست دولت دوره بعد از صدام حسین بود. موضوع تشکیل اینگونه جلسات و حضور نمایندگان عالی رتبه شرکت های نفتی در آن مطلبی بود که سخنگوی کنگره ملی عراق بعداً به روزنامه نگاران گفته و آن را تأیید کرده و ضمناً به خبرنگاران خاطرنشان ساخته بود: «طبعاً نمایندگان شرکت های نفتی بسیار نگران بوده و هستند. ما با آنها بحث کردیم ولی معمولاً آنها در بیرون از این جلسات، راجع به بحث های انجام شده صحبتی نمی کنند».
با نزدیک شدن زمان حمله به عراق، مجدداً نفت در دستور کار «پروژه عراق در آینده» قرار گرفت. اعضای وزارت امور خارجه ایالات متحده و همکاران چنی، معاون رئیس جمهور آمریکا، دو جلسه گروه کاری نفت و انرژی در واشنگتن ترتیب دادند، که یکی در روزهای 20 و21 دسامبر 2002 و دیگری در روزهای 31 ژانویه و اول فوریه 2003 تشکیل شد. براساس بیانیه مطبوعاتی وزارت امورخارجه، در اولین جلسه، اداره امور خاور نزدیک ترتیباتی را فراهم کرد که 15 نفر از «عراقی های آزاد» شرکت کنند تا در مورد اوضاع جاری بخش های نفت و انرژی عراق، برنامه های بازسازی و نوسازی میادین نفتی و سایر تأسیسات زیربنایی بحث و تبادل نظر کنند.
یکی از شرکت کنندگان اصلی در جلسات مزبور، فتحی چلپی، پسرعموی احمد چلپی، رئیس کنگره ملی عراق بود. فتحی چلپی مدیرعامل مرکز مطالعات انرژی جهانی در لندن بود. این مرکز یک «گروه متفکر انرژی» است که توسط شیخ زکی یمانی، وزیر سابق نفت عربستان سعودی تأسیس شده است. در سال های قبل، چلپی، معاون وزارت نفت عراق و مدتی معاون دبیرکل اوپک بود؛ اما اکنون به طور کلی مخالف «اوپک» و از طرفداران پر و پا قرص خصوصی شدن صنعت نفت بود.
یکی دیگر از طرفداران خصوصی شدن نفت عراق که در جلسات شرکت می کرد ابراهیم بحرالعلوم، مهندس تحصیلکرده آمریکا و پسر یکی از روحانیون شیعه در عراق بود که بر خلاف نظر احمد چلپی به عنوان وزیر نفت انتخاب شد.بحرالعلوم به-سرعت خصوصی سازی صنعت نفت عراق را در رأس دستور و برنامه کار خود قرارداد. وزیر نفت جدید سه روز پس از انتخاب، در مصاحبه ای با فایننشال تایمز اعلام کرد که اکنون عراق درصدد تدارک خصوصی-سازی صنعت نفت است. اما در عین حال اذعان کرد که در این راه باید با احتیاط عمل کرد.
در 24 سپتامبر 2003، بحرالعلومی که برای اولین بار در اجلاس وزرای اوپک شرکت می کرد، با شور و حرارت تأکید کرد که از شرکت های نفتی خارجی در کشورش استقبال می کند، و در همین حال، نبیل احمدالوسوی معاون وی قول داد که نه تنها به شرکت-های نفتی آمریکایی احتمالاً امتیازات ویژه ای داده خواهد شد، بلکه در مورد شروع فعالیت های نفتی لزومی ندارد در انتظار تدوین قانون اساسی عراق بمانند.
بحرالعلوم به طور ضمنی اعتراف کرد که به دلیل مشکلات فعلی که ناشی از شورش ها و ناآرامی هاست، احتمال کمی وجود دارد تا اوریل سال 2004 تولید نفت به میزان قبل از تهاجم آمریکا به عراق برسد گرچه وی اظهار امیدواری کرد که تولید در پایان سال 2005 به 4.5 میلیون بشکه و در سال 2010 هم به 6 میلیون بشکه در روز بالغ شود.
پس از اعتراض ها به روحیات آمریکایی دولت آن روزهای عراق، چلپی توسط آمریکایی ها به یک پله پایین تر سقوط کرد. پس از استعفای بحرالعلوم، سرپرست وزارت نفت شد اما روند تکمیل مخالفت با وی، عمر وزارت وی را به 50 روز هم نکشاند و از نفت نیز کنار رفت تا جای خود را به حسین الشهرستانی دهد. مزایده هایی که الشهرستانی و نوری المالکی در آن زمان برگزار کردند با انتقادات و اعتراضات گسترده کارشناسان اقتصادی و وزرای نفت سابق روبرو شد. همه آنها اتفاق نظر داشتند که از طریق همین مزایده ها طی هشت سال مافیای فساد گسترده ای شکل گرفت که ثروتهای عراق را هدر داد و به شرکتهای نفت خارجی امتیازات بزرگی داد تا آنها بتوانند بیش از عراق که تولید کننده نفت بود ، درآمد داشته باشند.
داستان نفت در عراق همچنان از پیچیدگی های خاصی برخوردار است ؛ چلپی بهتر از هر کس دیگری می دانست آمریکا چه برنامه ای برای نفت این کشور دارد اما طی 5 سال گذشته در سایه قرار گرفت و سخنی نگفت. مردی که قرار بود عراق را متحول کند اما با روحیات سکولاری خود، خیلی زود از صحنه سیاست رانده شد.
چلپی از طرفداران نظريه سقوط صدام به دست حاميانش بود و لذا امريكايى ها را با پرونده اسلحه هاى شيميايي و اتمي تحريك كرد و به انان هزاران سند ارائه كرد كه صدام داراى اسلحه هاى كشتار دسته جمعى هست و عليه مصالح امريكا از آن ها استفاده خواهد كرد و اساسا دستاويز امريكايى ها همين موضوع بود كه بعدها امريكايي ها احمد چلپی را به دروغ گويى و فريب خود متهم كردند. او از بارزترين افرادي بود كه مريكايى ها را به حمله به عراق قانع كرد ولى بعدها با انها به هم زد و به ايران نزديك شد.
چلبی در همان سال های ابتدای سرنگونی صدام حسین مورد غضب آمریکایی ها قرار گرفت. آن ها گمان می کردند که چلبی در حال بازی با آنها است و سازی مخالف با آن ها می زند. تا آن جا که محل سکونت او را بازرسی کردند و تلاش بسیاری برای به حاشیه راندن او در عرصه سیاسی عراق انجام دادند. مساله ای که سبب شد چلبی خود را به ایران نزدیک کند و ابایی نداشته باشد که به همه بگوید نفوذ ایران، قدرت ایران و ارتباط با ایران را بر هر نوع تعاملی با امریکایی ها ترجیح می دهد. عملا هم روابط مستحکمی با ایران ایجاد کرد. هنگامی که امریکایی ها به اتهام جاسوسی برای ایران او را تحت پیگرد قرار دادند به ایران فرار کرد و مدتی را در تهران ماند. بعد از این که از ایران به عراق برگشت اگر چه رویکرد سکولار خود را حفظ کرد اما در کنار مجلس اعلای اسلامی عراق، گروه سیاسی نزدیک به ایران قرار گرفت و با فهرست آن توانست دو دوره وارد مجلس عراق شود.
باوجود سكولار بودن چلپی، حس شيعي بسيار زيادي داشت و اعتقاد داشت شيعه ها بايد حكام بلامنازع عراق باشند .فعاليت وی در عراق با جنگ عليه بعثي ها شروع شد اما اولين كسي هم بود كه صدام را در زندانش ملاقات كرد، رئيس هيئت اجتثاث بعث و مخالف بازگشت سران بعث به حكومت بود، مانع از كانديد شدن هزاران بعثي شد و دشمن سرسخت انها بشمار می آمد.
بعثی ها به وی اتهام های مختلفی زدند از جمله اتهام یک رسوایی مالی 200 میلیون دلاری و گرفتن حکم 22 سال زندان برای وی. چلپی درگذشت اما شاید خوشحال ترین افراد از مرگ وی منافقین باشند که چلپی بشدت آن ها را تروریست و خائن به انسانیت می دانست.
منابع:
1-گفت و گو با علی الموید از نمانیدگان مجلس عراق
2-کتاب اعتیاد به نفت
3-دیپلماسی ایرانی
چهارشنبه ۱۳ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۳۱
کد مطلب: 10104