جهانی پر آشوب تر با نفت ارزان

به گزارش «ميزنفت» فرید زکریا در واشنگتن پست نوشت: جهان تمام توجهش را به داعش و بحث راجع به ایران معطوف ساخته در حالی که از موضوع مهمتر دیگری غافل مانده است و آن عبارتست از ، افت تاریخی قیمت جهانی نفت که ظرف کمتر از یک سال بیش از 50 درصد پایین آمده است.

اهمیت موضوع با نگاهی به تاریخ نه چندان دور جهان , هویدا می شود. اتفاق مهم مشابهی در دهه 1980 رخ داد و به دنبال افت شدید و ناگهانی قیمت جهانی نفت , در سرانجام کار این واقعه منجر به متلاشی شدن اتحاد جماهیر شوروی شد.

تعبیر این اتفاق برای رخدادی مشابه در دهه حاضر , چیست ؟ نیک باتلر رئس اسبق استراتژی در شرکت معظم نفتی بریتیش پترولیوم BP نظرش بر این است که : ' در مقایسه با اواخر دهه 1980 , ما امروز با یک دوره فرسایشی تر و طولانی تر از حیث پایین آمدن قیمت جهانی نفت روبرو هستیم'.
وی در توجیه نظریه خود حادثه افت قیمت نفت در سال جاری را یک طوفان تمام عیار می خواند و می گوید: میزان عرضه بالا رفته است چون یک دهه قیمت بالای نفت ، تولید کنندگان را در سراسر جهان ترغیب کرد سرمایه گذاری های کلانی در کشف منابع جدید نفتی به انجام رسانند .

وی توضیح می دهد که این سرمایه گذاری ها انجام و موجب شد روند عرضه سالها به طور یکنواخت ثابت بماند.

لئوناردو موگه ری، رئیس اسبق استراتژی در شرکت معظم انرژی 'انی' ایتالیا و از پژوهشگران در دانشگاه هاروارد آمریکا معتقد است: اینک راهی برای متوقف ساختن این پدیده وجود دارد.

پیش بینی موگه ری این است که کاهش قیمت نفت سال آینده نیز ادامه خواهد داشت و به بشکه ای 35 دلار هم تنزل پیدا خواهد کرد . این رقم هرگز قابل مقایسه با قیمت نفت در تابستان گذشته نیست که 105 دلار در هر بشکه بود.

یکی از عوامل اصلی در افت پرشتاب قیمت نفت , تصمیم گیری عربستان « تولید کننده در نوسان » جهانی نفت است که این ظرفیت را دارد به سهولت تولید را بالا یا پایین ببرد. عربستان تصمیم گرفت سطح تولید خود را بالا ببرد و این افت قیمت را به وجود آورد.

موگری در این باره توضیح می دهد: سعودی ها می دانند رویه ای که در پیش گرفته اند ضربه اش بر خود آنها هم وارد خواهد آمد اما همه دلخوشی آنها به این است که اثرات خسارت بار این ضربه بر دیگران بسیار بیشتر از خود سعودی هاست.

یکی از انگیزه های اصلی عربستان در روی آوردن به این سیاست, ضربه زدن بر تولید کنندگان نفت «شل »در آمریکا و تولید کنندگان سرسخت این کشور بود با این هدف که این تولید کنندگان را از گردونه تجارت جهانی نفت خارج سازد . اما سعوی ها هنوز به این هدفشان نائل نیامده اند.

شرکتهای امریکایی که متاثر از سقوط قیمت نفت متحمل ضربه سنگینی شده اند به صرافت افتاده اند با استفاده از فناوری و روی آوردن به شیوه های هوشمندانه تجاری, تجارت خود را روان و ثابت حفظ کنند.

عامل دیگر افت قیمت نفت, بازگشت قریب الوقوع نفت ایران به بازار جهانی نفت است. بازار نفت ایران صاحب ادعاست و این بازگشت به طور قطع و یقین رخ خواهد داد اما به کندی.

رشد میزان بهره وری انرژی در خودروها و کامیونها هم از دیگر عوامل تاثیر گذار برای پایین آمدن قیمت جهانی نفت است.

در این منظر, کشورهای اصلی تولید کننده نفت بدون استثنا, همگی با یک تسویه حساب مالی بی سابقه ای مواجه شده اند که در تاریخ چندین دهه قبل نفت جهان اتفاق نیفتاده است و شاید هم هرگز در آینده اتفاق نیفتد. اینک برای درک بهتر موضوع نگرشی داریم به وضعیت اصلی ترین تولید کنندگان نفت در قبال کاهش قیمت نفت.

ونزوئلا: محبوبیت برنامه « سوسیالیسم قرن بیست و یکم» هوگو چاوز و مدیریت بهینه او در اقتصاد کشور , همه مرهون رشد بی سابقه قیمت جهانی نفت در طول سالهای مدید بود.

اینک مقام خلف وی؛ میراث دار یک کشور ورشکسته است که حتی قادر نیست بدهی هایش را تسویه کند. نفت, 96 درصد صادرات ونزوئلا را تشکیل می دهد. امسال برآورد شده است که اقتصاد ونزوئلا 7 درصد شاهد انقباض باشد .این رقم در سال گذشته 4 درصد بود. بی پول شدن ونزوئلا باعث شد تا کوبا که منبع اصلی تامین نیشکرش در 'کاراکاس' بود به سمت امریکا روی آورد چون پدر منبع نیشکرش در کاراکاس دیگر پولی در بساط ندارد.

روسیه : همچون چاوز, محبوبیت ولادیمیر پوتین نیز در داخل مرهون افزایش خیره کننده قیمت نفت بود. نفت گران؛ تولید ناخالص داخلی GDP را بالا برد و به تبع آن سطح درآمدهای دولت افزایش یافت و دولت هم پرداخت سوبسید به مردم را افزود. اما اینک همه این موفقیتها سیری وارونه پیدا کرده است. اقتصاد روسیه امسال 4/3 کوچکتر شده است . فروش نفت و گاز نیمی از درآمدهای دولت را تشکیل می دهد . تخمین زده شده است که درآمد شرکت معظم ملی گازپروم که بسیار هم مهم و حیاتی است امسال تقریبا 30 درصد سقوط کند. گازپروم ماشین تامین اعتبار طرحها و برنامه های پوتین برای هدایت کشور است .

عراق: نفت حدود 90درصد درآمدهای دولت را تشکیل می دهد و به رغم آنکه تولید با حداکثر ظرفیت خود جریان دارد اما این تولید با سقوط شگرفی در تامین اعتبارهای موجود روبروست و اما واقعیات سیاسی هم مزید بر علت است. دولتی شکننده و تنشهای فزاینده فرقه گرایانه در کشور که بستر لازم را برای پیشروی داعش میسر ساخت نیز بر مشکلات افزوده است .

دولت شیعه مذهب بغداد که با مشکل محدود بودن منابع دست به گریبان است, فوق العاده تحت فشار است تا به عنوان سرپرست و متولی کلیه اقشار و فرقه ها و اقوام و مذاهب گوناگون موجود در کشور , پرداخت هایی هم به سنی ها داشته باشد . وانگهی؛ درگیری اصلی میان کردها و دولت مرکزی بر سر توزیع عادلانه درآمدهای نفتی نیز مزید بر علت است.

ایران:به رغم ثروت بادآورده ای که از محل لغو تحریمهای بین المللی نصیب ایران خواهد شد؛ اما ایران نیز همچون سایر کشورهای تولید کننده نفت از نفت ارزان ناکارآمد خواهد شد .در میان مدت، ایران هم متحمل فشارهایی خواهد شد که بر سایر تولید کنندگان نفت وارد آمده است.

اما در این اثنا , بسیاری از صاحب نظران و مفسران سیاسی از مسئله کاهش جهانی قیمت نفت خوشحالند. این کارشناسان معتقدند که محدود شدن درآمدهای نفتی, برخی نظام ها را در سراسر جهان از دسترسی به پول سهل الوصول محروم ساخته است .
اینک این اتفاق افتاده است؛ اما شتاب آن به حدی زیاد ست که بعید نیست در جهانی که هم اکنون نیز سخت مضطرب و پریشان احوال است , آشفتگی ها و بلاتکلیفی های عظیمی را به بار آورد

شنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۵:۰۳