زنگنه؛ مقصر اول و آخر تراژدی لایه نفتی

وحید حاجی پور/ تاریخ در حال تکرار است؛ جلسات مرسکی ها با وزیر نفت و مسئولان صنعت نفت برای توسعه لایه نفتی و توافقی که خوشبختانه در شرف انعقاد قرارداد ایستاده است. قصه شرکت مرسک دانمارک با وزارت نفت ایران به دوران نخست وزارت بیژن نامدار زنگنه بر می گردد که آنها به ایران آمدند و با وزیر نفت به گفت و گو نشستند.

مدیر امور قراردادی این شرکت کسی نبود جز محمد پاشا رمضان پور؛ نخستین مدیرعامل شرکت ملی حفاری پس از پیروزی انقلاب اسلامی؛ او در اوایل انقلاب به علت بیماری یکی از نزدیکان خود به مرخصی رفت و برای مداوا راهی انگلستان شد. به دلیل زمانبر بودن پروسه مداوا٬ نامه ای به دست او می رسد که محتوایش این است:« به دلیل غیبت و عدم حاضر شدن در محل کار خود٬ از شرکت ملی نفت ایران اخراج شده اید.»

او در انگلستان ماند و در حوزه نفت مشغول به کار شد و در سال هایی که زنگنه به نفت رسید او نیز مرد همه کاره قراردادهای شرکت مرسک شد. زمانی که قصه لایه نفتی میان دو کشور ایران و قطر داغ شد مرسک آمادگی خود را برای حضور در این لایه اعلام کرد.

دانمارکی ها در قطر مشغول کار بودند اما رمضان پور آنها را راضی کرد تا با ایرانی ها وارد مذاکره شده و برای توسعه سمت ایرانی نیز برنامه جامعی ارائه دهند. مجموع رفت و آمدهای مرسک به ایران و پیگیری های رمضان پور نتیجه ای نداد و وزارت نفت اعلام کرد نیازی به حضور مرسک در لایه نفتی نیست و ایران می تواند خودش این لایه را به تولید برساند.

مرسک فعالیت های خود را در قطر توسعه داد و توانست تولید نفت این کشور از این لایه به یک میلیارد بشکه ای طی سال های اخیر برساند در حالی که ایرانی ها به «گل بازی» مشغول بودند. مرسک حالا دوباره با ایران به جلسه نشسته است و می خواهد تولید از لایه نفتی را در ایران عملی کند. خیلی دیر است و نتیجه این جلسه باید همانی می شد که در دوران نخست وزارت زنگنه در شرف امضا بود ولی چه می توان کرد که وزیر نفت ایران٬ ترجیح داد توسعه این لایه را به پترو ایران تکلیف کند و...!

بدون تردید مهم ترین مقصر سوخت شدن منافع ملی در لایه نفتی پارس جنوبی٬ بیژن نامدار زنگنه است که خدمت یک میلیارد بشکه ای بزرگی به قطری ها ارزانی داشت تا آنها با پول نفت لایه نفتی٬ سلفی ها و داعشی ها را تقویت کنند. هرچند دولت قبل نیز کم مقصر نبود اما سنگ «بزرگ و نخست» را وزیر نفت پیش پای لایه نفتی گذاشت؛ زنگنه به جای آنکه با درخواست مرسک موافقت کند و کار توسعه را به آنها بسپارد به بهانه کنار گذاشتن این حوزه نفتی مشترک برای پتروایران٬ آنها را از ایران راند تا پس از 13 سال٬ دست نیاز به سمت آنها دراز کند و در این میان٬ سوخت شدن یک میلیارد بشکه نفت تنها خروجی اشتباه استراتژیک وزیر نفت است.

بخشی از گفت و گوی رمضان پور در این باره را می خوانید که در کتاب «شطرنح اندیشه ها در قراردادهای نفتی» منتشر شده است:
 
*چه شد که مرسک برای توسعه لایه نفتی پارس جنوبی به ایران آمد؟
شرکت ملی نفت ایران لایه نفتی پارس جنوبی را در برنامه توسعه قرار داده بود لذا به مدیرعامل شرکت مرسک پیشنهاد دادم برای حضور در ایران و توسعه این لایه، مذاکره‌هاي خود را با شركت ملي نفت ايران آغاز کنیم. با موافقت مدیرعامل وقت، کنسرسیومی را با حضور توتال فرانسه و پتروناس مالزی تشکیل داديم و با ایران وارد مذاکره شدیم. شرکت مرسک سهامدار اصلی و رهبر کنسرسیوم بود و بنده به عنوان نماینده این کنسرسیوم با نمایندگان شرکت ملی نفت ايران و شرکت نفت و گاز پارس نشست‌هاي متعددی داشتم، در دوره‌اي، مذاکره‌ها با فراز و نشیب‌های زیادی همراه شد و در مرحله‌ای كه دو طرف براي امضاي قرارداد آماده مي‌شدند، كنسرسيوم درباره نحوه اجرای عملیات توسعه میدان، خواسته‌اي داشت كه طرف ایرانی با آن موافقت نکرد.
 
*خواسته کنسرسیوم چه بود؟
کنسرسیوم تأکید داشت تا زماني که بازپرداخت سرمایه‌گذاری انجام شده و سود پیش‌بینی شده براي آن از محل تولید، به‌طور کامل تسویه نشده است، عملیات بهره‌برداری از ميدان تحت مدیریت کنسرسیوم انجام شود که با آن موافقت نشد.

*سعی نکردید با آقای زنگنه دیدار کنید؟
بله، با هماهنگی که با دفتر وزیر صورت گرفت، قرار شد یک روز صبح به دیدار ایشان بروم و موضوع‌ها را تشریح کنم، اما از دفتر اعلام کردند برای ایشان مشکلی پیش آمده و قرار ملاقات به روزهای بعد موکول شده است؛ اما بعد از ظهر همان روز تماس گرفتند و گفتند آقای وزیر می‌توانند شما را ببینند. در آن جلسه دغدغه‌های خود را مطرح کردم، اما کار از کار گذشته بود. شرکت مرسک به نمایندگی از کنسرسیوم در قبال سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری خود، مديريت عملیات بهره‌برداری از لایه نفتی پارس جنوبي را تا زمان سررسيد بازگشت سرمايه طلب می‌کرد، اما مسئولان موافق نبودند.
 
*این مورد به لحاظ قانونی امکان‌پذیر نیست...
بله، اما دلیلی برای به بن بست رساندن مذاکرات نبود. می‌شد این مشکل را از روش‌های مختلف دیگری همچون تشکیل کمیته‌های مشترک عملیاتی و ... برطرف کرد، ولی با این پیشنهادها هم موافقت نشد.
 
*شما چه سمتی داشتید؟
مدیر مذاکرات قراردادهای شرکت مرسک بودم؛ علاقه بسیاری داشتم تا این شرکت در ایران نیز مانند کشورهای دیگر فعالیت کنم و در ایجاد شرایطی برای اشتغال‌زایی جوانان ایرانی نقش مثبتی داشته باشم.
 

دوشنبه ۵ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۰۰:۵۲