اینجا خاورمیانه؛ قلب تنش

‌داعش با بمب گذاری در هواپیمای روسیه و حمله در چندین پایتخت اروپایی ثابت کرد می تواند حملاتی را فراتر از مرزهای خلافت خود صورت دهد. در همین حال ایران و غرب در ماه ژوئیه توافقی امضا کردند که از امکان تغییر مسایل مربوط به کنترل تسلیحات هسته ای در خاورمیانه و جهان برخوردار است. در زیر شماری از رویدادهای ژئوپلیتیک که پیش بینی شده ست احتمال وقوع آنها در سال دوهزارو شانزده وجود دارد فهرست شده است.


*فریبکاری ایران
ایران در نیمه دوم سال 2015 با جدیت در حال آزمودن حدود توافق هسته ای این کشور با گروه پنج به علاوه یک بوده است. از زمان امضای توافق، ایران چندین آزمایش غیرقانونی موشک های بالستیک دارای قابلیت حمل کلاهک هسته ای آزمایش کرده است، شهروندان آمریکایی را بازداشت و زندانی کرده است و در تحقیقات بین المللی درباره فعالیت های گذشته هسته ای این کشور همکاری نکرده است. به این علت دولت اوباما اعلام کرده است قصد دارد تحریم های جدیدی را نسبت به 20 شرکت و فرد ایرانی، اماراتی و هنگ کنگی به علت ایفای نقش در توسعه برنامه موشکی ایران و حمایت از نقض حقوق بشر و تروریسم بین المللی اعمال کند.

با افزایش تنش ها انتظار می رود تهران با عبور دادن اورانیوم از سانتریفوژهای پیشرفته خود باردیگر توافق هسته ای را بیازماید همانطور که در اواخر 2014 میلادی در اقدامی که نقض آشکار توافق موقت هسته ای ایران بود این اقدام را صورت داد. این کشور همچنین ممکن است کاهش ذخایر اورانیوم خود را متوقف کند که براساس توافق باید سیصد کیلوگرم باشد.

در شرایط کنونی، ایران در سال دو هزارو دوازده در جهت نقض محدود و حاشیه ای توافق هسته ای اقدام خواهد کرد و جامعه بین المللی نیز برای مقابله با این اقدامات ایران اقدام زیادی صورت نخواهد داد.

*سوریه
تلاش کنونی تحت حمایت آمریکا برای دستیابی به توافق سیاسی در سوریه به یک دلیل ساده شکست خواهد خورد. اینکه جنگجویان گروههای مختلف به نظر نمی رسد در این برهه از جنگ خواستار حل و فصل صلح آمیز آن هستند.

طی سال آتی میلادی، بررسی آمریکا درباره اینکه بشار اسد باید در قدرت بماند اثر معکوس خواهد داد و شمار بیشتری از گروههای تندرو در سوریه را که در واقع بزرگترین تهدید برای ادامه حیات رژیم اسد هستند ناامید خواهد کرد. اهمال در دستیابی به چارچوب مذاکرات درباره شرایطی که رژیم اسد نیز بپذیرد، نه تنها دور نهایی گفتگوهای صلح را بی نتیجه گذاشت بلکه این مسئله به اسد و حامیانش بهانه خواهد داد که هر گونه تلاش آتی برای دستیابی به صلح را بی نتیجه بگذارند مگر اینکه رژیم در آستانه سقوط قرار گیرد.

شماری از دلایل دیگر درباره اینکه نسبت به بهبود شرایط در سوریه طی سال آتی میلادی بدبین باشیم، وجود دارد. روسیه عملیات نظامی خود را در سوریه گسترش داده است. حمله اخیر اسراییل در سوریه که طی آن سمیر قنطار عضو حزب الله لبنان کشته شد، می تواند ریسک وخامت شرایط میان اسراییل و حزب الله را افزایش دهد.

ترکیه نیز به علت هم مرز بودن با سوریه در شرایط دشواری از نظر منافع قرار گرفته است. به نظر می رسد شمار کمی از مشکلات مربوط به جنگ سوریه در سال 2016 میلادی حل و فصل شود و به نظر می رسد درگیری در سوریه برای ششمین سال متوالی ادامه خواهد یافت و هیچ پایانی برای آن در چشم انداز نخواهد بود.

*سرکرده قاچاق مواد مخدر در مکزیک
به رغم افزایش تلاش ها برای دستگیری ال چاپو سرکرده قاچاق مواد مخدر در مکزیک که ماه ژوئیه در زندان گریخت، به نظر نمی رسد که مسئولان مکزیکی بتوانند وی را زنده دستگیر کنند.


*اوباما و خاورمیانه
اوباما به بسیاری از اهداف خود در خاورمیانه رسیده است که از جمله آنها خارج کردن نیروهای آمریکایی از عراق، محدود کردن دخالت آمریکا در درگیری در سوریه و نیز دستیابی به توافق هسته ای با ایران بوده است. با این حال وی به هیچ پیشرفتی درباره نزدیک کردن اسراییل و فلسطین به صلح دست نیافته است.

گزارش هایی منتشر شده است که نشان می دهد اوباما در حال بررسی گزینه پیشنهاد یک قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل درباره این مسئله است که انتظارات جامعه بین المللی برای دستیابی به راه حل نهایی میان اسراییل و فلسطین را ترسیم می کند. این قطعنامه تلاش های بیست سال اخیر درباره فرایند صلح را معکوس خواهد کرد که براساس آن انتظار می رفت که دو طرف با مذاکره به توافق برسند نه از طریق دیکته شدن توسط جامعه بین المللی.

اسراییل به شدت به ایده وضع نهایی قطعنامه سازمان ملل اعتراض کرده است و مسئولان گفته اند این مسئله موجب خواهد شد فرایند صلح به ضرر اسراییل شود و مواضع اسراییل در مذاکرات آتی تضعیف شود و به هیچ وجه شامل اقدامات معادل برضد تشکیلات خودگردان نیست. طرفداران این اقدام با این حال می گویند طی بیست سال اخیر این مذاکرات تقریبا متوقف بوده است و اضافه می کنند اکنون زمان آن است که اقدامی جدید صورت گیرد اقداماتی که حتی برضد اسراییل نیز باشد.

با توجه به عدم موفقیت اوباما در پیگیری صلح در خاورمیانه و سخنرانی ماه مارس 2015 میلادی مبنی بر اینکه آمریکا موضع خود درباره مناقشه اسراییل و فلسطین را مورد ارزیابی دوباره قرار خواهد داد. این انتظار می رود که آمریکا در اواخر دو هزار و شانزده قطعنامه ای در این باره ارائه یا تصویب کند که طی آن انتظارات آمریکا از یک توافق صلح اسراییل و فلسطین ارائه خواهد شد.


*کردستان و ترکیه
درگیری میان دولت ترکیه و جدایی طلبان در سال 2016 میلادی همچنان شدت خواهد گرفت و حتی می تواند به یک درگیری همه جانبه تبدیل شود. خشونت می تواند از مناطق کردنشین شرق ترکیه به شهرهایی مانند استانبول نیز کشیده شود که جمعیت ترک نشین قابل توجهی دارد.


*مناسبات آمریکا و ترکیه
در بحبوحه افزایش خشونت ها در ترکیه، مناسبات ترکیه و آمریکا رو به وخامت خواهد گذاشت. آمریکا و دیگر کشورهای ناتو که متمرکز بر ایجاد یک نیروی توانمند زمینی برای نابود کردن داعش در سوریه هستند همچنان به حمایت از نیروهای کرد وابسته به پ ک ک در ترکیه ادامه خواهند داد. ادامه حمایت از پ ک ک و ادامه تلاش آن برای ایجاد یک منطقه خودمختار در مرکز ترکیه آنکارا را به شدت عصبانی خواهد کرد. این مسئله در نهایت می تواند منجر به بدتر شدن مناسبات آمریکا و ترکیه شود و جامعه بین المللی با دشواری بیشتری برای دستیابی به اجماع در سوریه روبرو شود.


*آمریکا با افزایش حملات سایبری روبرو خواهد شد
تروریست ها ، کشورهای یاغی و تبه کاران سایبری حملات سایبری خود برضد اهدافی که به نظر ضعیف و آسیب پذیر می رسد افزایش خواهند داد. این حملات به ویژه حملاتی که توسط هکرهای وابسته به داعش صورت می گیرد احتمالا هدف مکانیابی اهدافی مانند شبکه برق در سراسر آمریکا را دنبال می کند. اگر این حملات موفق باشد می تواند منجر به قطع برق در مناطق دورافتاده شود با این حال به این علت که تاسیسات برق آمریکا متمرکز نیست داعش نمی تواند موجب قطع برق سراسری در آمریکا شود.


*پوتین و اتحادیه اروپا
در سال 2016 میلادی، پوتین به دنبال استراتژی خروج از بحران اوکراین خواهد بود و اتحادیه اروپا که به شدت از شرایط کنونی خسته شده است این مسیر را برای وی باز خواهد کرد. کاهش بهای انرژی و تحریم های بین المللی کرملین را دچار مشکل کرده است و شرایط به گونه شده است که روسیه عملیات نظامی خود را در سوریه افزایش داده است.
با توجه به اینکه آمریکا به ناگاه علاقمند به همکاری با روسیه در جنگ با داعش و دستیابی به راه حل در سوریه شده است، پوتین انگیزه بیشتری برای محدود کردن تاثیر شکست های خود و به دست آوردن پیروزهای محدود اما مهم در شرق اوکراین خواهد داشت.


*داعش
در پی حملاتی که یا توسط داعش صورت گرفته است یا داعش انگیزه ای برای آن بوده است، این گروه احتمالا طی سال کنونی میلادی همچنان گسترش خواهد یافت. سازمان های محلی تروریستی در سراسر جهان همچنان به اعلام همبستگی با داعش ادامه خواهند داد و این مسئله منجر به گمانه زنی در این باره می شود که این گروه به سرعت بتواند کنترل مناطق بیشتری را در دست بگیرد. با این حال پیوستن گروههای مختلف به داعش در سراسر جهان در نهایت موجب خواهد شد که این گروه بیشتر شبیه القاعده شود. گسترش داعش موجب خواهد شد که برند داعش کمتر متمرکز باشد و نتواند و نیز تمایل نداشته باشد که اقدامات گروه های وابسته به خود را رهبری کند. آن ها در لیبی در حال توسعه قلمرو خود هستند.


*ائتلاف سعودی
عربستان سعودی در ماه مارس 2015 میلادی در تلاش برای دولت مخلوع در یمن دخالت نظامی کرد. با این حال عربستان سعودی به نقض حقوق بشر در یمن متهم شده است و این کشور را تبدیل به یکی از وخیم ترین بحران های انسانی کرده است. عربستان از طرف دیگر همچنان توانسته است پیروزی های مشخص داعش را خنثی کند و در مخالفت با دخالت ایران در یمن اجماع ایجاد کند. در ماه آوریل، آمریکا ناوهواپیمابری به آب های یمن فرستاد تا جلوی محموله های ارسالی ایران را بگیرد. این الگو احتمالا در سال 2016 نیز ادامه خواهد داشت و حوثی ها پس از چندین هفته درگیری سخت خیابانی کنترل صنعا را از دست خواهند داد.


*ذهنیت درباره آمریکا
نظر مردم سراسر جهان درباره آمریکا طی سال دو هزارو شانزده میلادی همچنان به روند نزولی خود ادامه خواهد داد. علت این مسئله اهمال آمریکا درباره جنگ در سوریه، ادامه حمایت آمریکا از شرایط کنونی و نیز دیکتاتورها در خاورمیانه و این دیدگاه در میان اهل سنت است که آمریکا طرفدار ایران و جامعه شیعیان است.

اظهارات ضد مسلمانان در تبلیغات انتخابات سال 2016 میلادی به مناسبات آمریکا و مسلمانان لطمه خواهد زد. ادامه بی تمایلی آمریکا برای پذیرش آوارگان سوری به این کشور همچنین موجب افزایش دیدگاههای منفی درباره آمریکا خواهد شد.


*دولت مرکزی عراق و کردهای عراق
عراق در سال 2016 میلادی همچنان یک کشور فدرال باقی خواهد ماند. اقلیم کردستان عراق که به شدت به دنبال بودجه برای خرید سلاح، پرداخت حقوق و نیز حفظ خطوط مرزی با داعش است، همچنان به فروش مستقیم نفت به ترکیه بر خلاف میل بغداد ادامه خواهد داد. این مسئله موجب تقویت خودمختاری کردستان و نیز تهدید موجودیت کشور متحد عراق خواهد شد.اینکه اقلیم کردستان عراق بر کرکوک مسلط باشد در سال 2016 یک مسئله جنجالی باقی خواهد بود. این شهر از منطقه کردستان جدا شده است با این حال کردها همچنان آن را کانون سرزمین و تاریخ خود قلمداد می کنند، البته عرب ها و ترکمن های عراق نیز همین گونه اند.

این شهر پس از تحولات مربوط به حمله داعش به شمال عراق در نهایت به دست کردها افتاد و وضعیت کنونی این شهر منجر به اختلافات شدید میان بغداد و اقلیم کردستان خواهد شد. تنشهای مربوط به این شرایط در نهایت منجر به رویارویی میان نیروهای پیشمرگه کرد و شبه نظامیان شیعی فعال در عراق خواهد شد. این گروهها ممکن است وارد درگیری کامل نشوند با این حال تنش هر گونه عملیات احتمالی میان کردها، شبه نظامیان و نیروهای امنیتی عراق را به ویژه در عملیات دشوار از جمله تلاش احتمالی برای پس گرفتن موصل دومین شهر بزرگ عراق از کنترل داعش تحت تاثیر قرار خواهد داد.

شنبه ۱۹ دی ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۳۴