گزارش اندیشکده بروکینگز از عربستان
بمب ساعتی در شبه جزیره
عربستان سعودی دیگر با دوران رفاه اقتصادی گذشته روبرو نیست و این کشور با بمب ساعتی اقتصادی تهدید می شود. این بمب اگر خنثی نشود، تاثیرات مخرب و شدیدی هم در سطح ملی و هم در سطح بین المللی خواهد داشت. سقوط شدید قیمت نفت موجب کاهش چشمگیر مهمترین منبع درامدهای این کشور شده است.
به گزارش ميزنفت ، اندیشکده بروکینگز در تحلیلی نوشت:
فروش نفت بیش از 77 تا 88 درصد کل درآمد عربستان را تشکیل می دهد. طی دو سال گذشته، دولت سعودی با کسری بودجه سنگینی روبرو شده و برای نخستین بار از سال 2007 میلادی نیز دولت ریاض اعلام کرده است که مجبور به استفاده از ذخایر ارزی خارجی و انتشار اوراق قرضه برای جبران کسری بودجه شده است.
در عین حال، عربستان سعودی برای مدیریت بازار انرژی، روزانه 1.5 تا 2 میلیون بشکه از ظرفیت مازاد تولید خود را استفاده می کند. تولید کنونی نفت عربستان به 10.3 میلیون بشکه در روز می رسد که از این رقم 7.15 میلیون بشکه صادر و 3.15 میلیون بشکه نیز در داخل مصرف می شود. به نظر می رسد تا سال 2030 میلادی تقاضای داخلی نفت عربستان به بیش از 8.2 میلیون بشکه در روز خواهد رسید و برخی پیش بینی ها نشان می دهد که این کشور تا سال 2032 میلادی به وارد کننده خالص نفت تبدیل خواهد شد.
البته عربستان می تواند در صورت اجرای اصلاحات ساختاری مانع از وقوع این پیش بینی ها شود. شاه عربستان و مشاورانش باید در تعیین اولویت های اقتصادی کشور تجدید نظر کنند. عربستان برای ادامه حیات نیاز به اجرای اصلاحات ساختاری اقتصادی دارد.
بر اساس اعلام وزارت دارایی عربستان، بودجه 2016 میلادی در شرایطی تنظیم شده است که تحولات اقتصادی بین المللی و منطقه ای بی سابقه ای در حال شکل گیری بوده است. افت رشد اقتصادی جهان مهمترین عامل موثر بر بودجه عربستان بوده است. به نظر می رسد برخی گمانه زنی ها در خصوص افزایش قیمت نفت به 50 دلار در هر بشکه ، در سال 2016 میلادی چندان واقع بینانه نخواهد بود.
حتی اگر قیمت نفت به 50 دلار افزایش یابد، چندان زیاد دوام نخواهد داشت. با ورود نفت ایران به بازارهای بین المللی، قیمت جهانی انرژی با افت بیشتری روبرو خواهد شد. عربستان در بودجه سال 2016 میلادی با کسری 87 میلیارد دلاری معادل 326 میلیارد ریال روبرو خواهد شد. هزینه های بودجه این کشور به 840 میلیارد ریال یعنی 224 میلیارد دلار و میزان درآمدها به 513 میلیارد ریال معادل 137 میلیارد دلار می رسد.
هزینه های نظامی و امنیتی بیشترین سهم را در بودجه عربستان دارد و 213 میلیارد ریال معادل 56.8 میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است. هزینه های نظامی و امنیتی بیش از 25 درصد کل بودجه عربستان را تشکیل می دهد. این مساله نشان می دهد که مقام های سعودی تامین هزینه های نظامی و امنیتی را در اولویت قرار داده اند.
میزان هزینه های واقعی دولت عربستان در سال 2015 میلادی به 975 میلیارد ریال معادل 260 میلیارد دلار رسیده بود که نسبت به هزینه های بودجه که پیش از این برآورد شده بود، 13 درصد رشد داشته است. عربستان طی سالی که گذشت با کسری بودجه 367 میلیارد ریالی معادل 98 میلیارد دلار روبرو شده است.
افت سریع ذخایر ارزی خارجی عربستان نیز هشدار دهنده است. طی سال گذشته میزان ذخایر ارزی بانک مرکززی عربستان از 732 میلیارد دلار به کمتر از 623 میلیارد دلار رسیده است. به نظر می رسد در صورت ادامه روند نزولی قیمت نفت، ذخایر ارزی خارجی عربستان طی ماه های آینده نیز کاهش خواهد یافت.
افت قیمت نفت این بار با کاهش قیمت در سال 2014 میلادی فرق دارد. این بار وجود مازاد عرضه عامل اصلی کاهش شدید قیمت نفت است. تولید نفت از میدان های متعارف و غیر متعارف تاثیر زیادی بر افت شدید قیمت انرژی داشته است. عربستان قصد دارد به منظور حفظ جایگاه و سهم خود در بازار و رقابت با ایران و عراق، سقف تولید خود را افزایش دهد.
بازار نفت هم اکنون با 3 میلیون بشکه مازاد عرضه در روز روبرو شده است. پرداخت یارانه نفت و گاز هر سال بیش از 61 میلیارد دلار و یارانه آب و برق نیز بیش از 10 میلیارد دلار از بودجه عربستان را تشکیل می دهد. دولت عربستان برای اجرای اصلاحات ساختاری تصمیم گرفته است تا قیمت گاز طبیعی را 66 درصد ، اتان را 133 درصد بنزین را 50 درصد افزایش دهد.
باید منتظر بود و تاثیرات اجرای اصلاحات اقتصادی در زمینه پرداخت یارانه در عربستان را مشاهده کرد. هزینه های نظامی و امنیتی نیز فشار زیادی را بر بودجه عربستان وارد کرده است. بر اساس پیش بینی موسسه آی اچ اس ، عربستان تا سال 2020 میلادی بیش از 62 میلیارد دلار صرف هزینه های نظامی خواهد کرد. از زمان آغاز بهار عربی در سال 2011 تاکنون میزان هزینه های نظامی عربستان هر سال 19 درصد رشد داشته است.
افت شدید قیمت نفت، هزینه های پرداخت یارانه و هزینه های نظامی، شامل جنگ یمن و حمایت از شبه نظامیان در سوریه ، عوامل مهمی هستند که بر وضعیت مالی پیچیده عربستان، فشار زیادی وارد می کند. البته عامل اصلی همه مشکلاتی که عربستان با آن روبرو است، افزایش کسری بودجه، تروریسم منطقه ای و تنش های فرقه ای نیست، بلکه افزایش بیکاری جوانان است که امنیت ملی عربستان را به خطر انداخته است.
عربستان برای حل و فصل معضل بیکاری به همکاری نزدیک بخش های خصوصی و دولتی نیاز دارد تا فرصت های شغلی مورد نیاز را ایجاد کند. علی رغم اینکه 23 درصد بودجه عربستان به آموزش و پرورش اختصاص یافته ولی بیکاری به بزرگترین چالش این کشور تبدیل شده است.
دو سوم جمعیت 30.8 میلیون نفری عربستان سعودی زیر 30 سال هستند. بر اساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری در بین جوانان 15 تا 24 سال سعودی به بیش از 30 درصد رسیده است. عربستان تا سال 2020 میلادی نیاز به ایجاد حداقل 3 میلیون فرصت شغلی جدید دارد.
عربستان در عرصه بین المللی نیز تحت فشار زیادی ناشی از محدودیت آزادی بیان و نقض حقوق بشر قرار دارد. شکست یا موفقیت بودجه 2016 میلادی نقش مهمی در حفظ اعتماد بازارهای مالی در ریاض خواهد داشت. ادامه مشکلات اقتصادی و بودجه در عربستان تاثیر منفی زیادی بر شاخص سهام و اعتماد سرمایه گذاران داخلی و بین المللی خواهد داشت.
فروش نفت بیش از 77 تا 88 درصد کل درآمد عربستان را تشکیل می دهد. طی دو سال گذشته، دولت سعودی با کسری بودجه سنگینی روبرو شده و برای نخستین بار از سال 2007 میلادی نیز دولت ریاض اعلام کرده است که مجبور به استفاده از ذخایر ارزی خارجی و انتشار اوراق قرضه برای جبران کسری بودجه شده است.
در عین حال، عربستان سعودی برای مدیریت بازار انرژی، روزانه 1.5 تا 2 میلیون بشکه از ظرفیت مازاد تولید خود را استفاده می کند. تولید کنونی نفت عربستان به 10.3 میلیون بشکه در روز می رسد که از این رقم 7.15 میلیون بشکه صادر و 3.15 میلیون بشکه نیز در داخل مصرف می شود. به نظر می رسد تا سال 2030 میلادی تقاضای داخلی نفت عربستان به بیش از 8.2 میلیون بشکه در روز خواهد رسید و برخی پیش بینی ها نشان می دهد که این کشور تا سال 2032 میلادی به وارد کننده خالص نفت تبدیل خواهد شد.
البته عربستان می تواند در صورت اجرای اصلاحات ساختاری مانع از وقوع این پیش بینی ها شود. شاه عربستان و مشاورانش باید در تعیین اولویت های اقتصادی کشور تجدید نظر کنند. عربستان برای ادامه حیات نیاز به اجرای اصلاحات ساختاری اقتصادی دارد.
بر اساس اعلام وزارت دارایی عربستان، بودجه 2016 میلادی در شرایطی تنظیم شده است که تحولات اقتصادی بین المللی و منطقه ای بی سابقه ای در حال شکل گیری بوده است. افت رشد اقتصادی جهان مهمترین عامل موثر بر بودجه عربستان بوده است. به نظر می رسد برخی گمانه زنی ها در خصوص افزایش قیمت نفت به 50 دلار در هر بشکه ، در سال 2016 میلادی چندان واقع بینانه نخواهد بود.
حتی اگر قیمت نفت به 50 دلار افزایش یابد، چندان زیاد دوام نخواهد داشت. با ورود نفت ایران به بازارهای بین المللی، قیمت جهانی انرژی با افت بیشتری روبرو خواهد شد. عربستان در بودجه سال 2016 میلادی با کسری 87 میلیارد دلاری معادل 326 میلیارد ریال روبرو خواهد شد. هزینه های بودجه این کشور به 840 میلیارد ریال یعنی 224 میلیارد دلار و میزان درآمدها به 513 میلیارد ریال معادل 137 میلیارد دلار می رسد.
هزینه های نظامی و امنیتی بیشترین سهم را در بودجه عربستان دارد و 213 میلیارد ریال معادل 56.8 میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است. هزینه های نظامی و امنیتی بیش از 25 درصد کل بودجه عربستان را تشکیل می دهد. این مساله نشان می دهد که مقام های سعودی تامین هزینه های نظامی و امنیتی را در اولویت قرار داده اند.
میزان هزینه های واقعی دولت عربستان در سال 2015 میلادی به 975 میلیارد ریال معادل 260 میلیارد دلار رسیده بود که نسبت به هزینه های بودجه که پیش از این برآورد شده بود، 13 درصد رشد داشته است. عربستان طی سالی که گذشت با کسری بودجه 367 میلیارد ریالی معادل 98 میلیارد دلار روبرو شده است.
افت سریع ذخایر ارزی خارجی عربستان نیز هشدار دهنده است. طی سال گذشته میزان ذخایر ارزی بانک مرکززی عربستان از 732 میلیارد دلار به کمتر از 623 میلیارد دلار رسیده است. به نظر می رسد در صورت ادامه روند نزولی قیمت نفت، ذخایر ارزی خارجی عربستان طی ماه های آینده نیز کاهش خواهد یافت.
افت قیمت نفت این بار با کاهش قیمت در سال 2014 میلادی فرق دارد. این بار وجود مازاد عرضه عامل اصلی کاهش شدید قیمت نفت است. تولید نفت از میدان های متعارف و غیر متعارف تاثیر زیادی بر افت شدید قیمت انرژی داشته است. عربستان قصد دارد به منظور حفظ جایگاه و سهم خود در بازار و رقابت با ایران و عراق، سقف تولید خود را افزایش دهد.
بازار نفت هم اکنون با 3 میلیون بشکه مازاد عرضه در روز روبرو شده است. پرداخت یارانه نفت و گاز هر سال بیش از 61 میلیارد دلار و یارانه آب و برق نیز بیش از 10 میلیارد دلار از بودجه عربستان را تشکیل می دهد. دولت عربستان برای اجرای اصلاحات ساختاری تصمیم گرفته است تا قیمت گاز طبیعی را 66 درصد ، اتان را 133 درصد بنزین را 50 درصد افزایش دهد.
باید منتظر بود و تاثیرات اجرای اصلاحات اقتصادی در زمینه پرداخت یارانه در عربستان را مشاهده کرد. هزینه های نظامی و امنیتی نیز فشار زیادی را بر بودجه عربستان وارد کرده است. بر اساس پیش بینی موسسه آی اچ اس ، عربستان تا سال 2020 میلادی بیش از 62 میلیارد دلار صرف هزینه های نظامی خواهد کرد. از زمان آغاز بهار عربی در سال 2011 تاکنون میزان هزینه های نظامی عربستان هر سال 19 درصد رشد داشته است.
افت شدید قیمت نفت، هزینه های پرداخت یارانه و هزینه های نظامی، شامل جنگ یمن و حمایت از شبه نظامیان در سوریه ، عوامل مهمی هستند که بر وضعیت مالی پیچیده عربستان، فشار زیادی وارد می کند. البته عامل اصلی همه مشکلاتی که عربستان با آن روبرو است، افزایش کسری بودجه، تروریسم منطقه ای و تنش های فرقه ای نیست، بلکه افزایش بیکاری جوانان است که امنیت ملی عربستان را به خطر انداخته است.
عربستان برای حل و فصل معضل بیکاری به همکاری نزدیک بخش های خصوصی و دولتی نیاز دارد تا فرصت های شغلی مورد نیاز را ایجاد کند. علی رغم اینکه 23 درصد بودجه عربستان به آموزش و پرورش اختصاص یافته ولی بیکاری به بزرگترین چالش این کشور تبدیل شده است.
دو سوم جمعیت 30.8 میلیون نفری عربستان سعودی زیر 30 سال هستند. بر اساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری در بین جوانان 15 تا 24 سال سعودی به بیش از 30 درصد رسیده است. عربستان تا سال 2020 میلادی نیاز به ایجاد حداقل 3 میلیون فرصت شغلی جدید دارد.
عربستان در عرصه بین المللی نیز تحت فشار زیادی ناشی از محدودیت آزادی بیان و نقض حقوق بشر قرار دارد. شکست یا موفقیت بودجه 2016 میلادی نقش مهمی در حفظ اعتماد بازارهای مالی در ریاض خواهد داشت. ادامه مشکلات اقتصادی و بودجه در عربستان تاثیر منفی زیادی بر شاخص سهام و اعتماد سرمایه گذاران داخلی و بین المللی خواهد داشت.
سه شنبه ۱۵ دی ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۱۵
کد مطلب: 11305