ترکیه در بن بستی بزرگ
آوارگی گازی
تركيه برنامه‌هاي بلند‌پروازانه‌اي را در حوزه انرژي تدوين كرده است؛ اين كشور قصد داشته و دارد تا پلي باشد ميان توليد‌كنندگان و مصرف‌كنندگان گاز در اروپا، ترك‌ها مي‌خواهند هاب انرژي منطقه باشند.
ولاديمير پوتين رئيس‌جمهوري روسيه روز پنج‌شنبه در سخنراني سالانه خود خطاب به مقامات تركيه گفت تحريم‌ها فقط تحريم گوجه فرنگي نيست؛ پوتين از تحريم صادرات گاز نگفت اما ناظران متفق‌القول نوشتند كه هدف مهم روسيه براي تأديب تركيه «گاز» است.
پس از انتقادهاي تند مسكو عليه آنكارا و تأكيد پوتين مبني بر پشيمان شدن تركيه از اقدامات خود، الكساندر نواك رسماً اعلام كرد پروژه ساخت خط لوله تركيش استريم متوقف شد. خبري كه به شدت تركيه را در لاك ضعف قرار داد اما آن‌ها براي اينكه نشان دهند اين دستور پوتين از اهميت چنداني برخوردار نيست به قطر و آذربايجان رفتند. اول عازم دوحه شدند تا قرارداد خريد گاز مايع يا ال‌ان‌جي را امضا كنند و پس از آن راهي باكو شدند تا تكليف واردات گاز از آذربايجان را روشن كنند. به ايران هم پيام دادند در زمين روسيه بازي نكند و سهميه بيشتري از گاز خود را به اين كشور اختصاص دهند.
مهم‌ترين تحريم روسيه عليه تركيه مي‌تواند كاهش صادرات گاز باشد. اقدامي كه به باور تحليلگران انرژي در كوتاه مدت بعيد است اتفاق بيفتد ولي در صورت تشديد تنش در روابط مسكو و آنكارا، خسارات شديدي را به اقتصاد تركيه وارد خواهد كرد.
يك مقام انرژي تركيه در اين باره گفت: اين مسئله قطعاً یك بحران خواهد بود و ما به دنبال گزينه‌هاي جايگزين براي جبران كاهش احتمالي صادرات گاز روسيه هستيم. آنكارا حدود 60 درصد گاز مورد نياز خود را كه معادل 27 ميليارد متر مكعب است از روسيه تأمين مي‌كند. استانبول به عنوان قطب بزرگ صنعتي تركيه، نخستين منطقه‌اي خواهد بود كه از كاهش شديد صادرات گاز روسيه لطمه خواهد ديد.
بر اساس اعلام مؤسسه فكتس گلوبال انرژي، منطقه مرمره تقريباً همه گاز وارداتي از روسيه را خريداري مي‌كند و اين منطقه 40 درصد توليد ناخالص داخلي تركيه و همين طور مصرف انرژي اين كشور را در اختيار دارد.
*تبعات قطع صادرات
اگر روسيه صادرات گاز را قطع كند، منطقه مرمره تركيه تعطيل خواهد شد كه اين مسئله يك خسارت بزرگ براي تركيه خواهد بود. خريد گاز از تركمنستان و افزايش واردات از ايران دومين عرضه‌كننده بزرگ گاز به تركيه مي‌تواند ديگر گزينه‌هاي آنكارا باشد. واردات گاز از شمال عراق نيز ديگر گزينه دولت تركيه براي جبران كاهش احتمالي گاز روسيه خواهد بود اما هيچ يك از اين موارد قابليت اجرايي شدن به همين سادگي را ندارند.
داود اوغلو روز پنج‌شنبه با هدف افزايش واردات گاز از آذربايجان به باكو سفر كرد. باكو با پروژه خط لوله ترانس آناتولي قصد دارد 16 ميليارد متر مكعب گاز به اروپا صادر كند كه 6 ميليارد متر مكعب آن در تركيه مصرف خواهد شد. باكو و آنكارا توافق كرده‌اند تا اين پروژه را تا اواسط سال 2018 ميلادي نهايي كنند. البته ناكافي بودن انبارهاي ذخيره‌سازي و وابستگي شديد كسب و كارهاي تركيه به گاز طبيعي عادي موجب خواهد شد تا گزينه واردات ال‌ان‌جي از قطر تنها يك گزينه موقت باشد.
بيش از نيمي از نيروگاه‌هاي برق تركيه با گاز طبيعي عادي فعاليت مي‌كنند و اين مسئله توليد برق تركيه را به شدت در برابر هرگونه كاهش احتمالي عرضه گاز آسيب‌پذير كرده است.
* شکست برنامه رویایی
تركيه برنامه‌هاي بلند‌پروازانه‌اي را در حوزه انرژي تدوين كرده است؛ اين كشور قصد داشته و دارد تا پلي باشد ميان توليد‌كنندگان و مصرف‌كنندگان گاز در اروپا، ترك‌ها مي‌خواهند هاب انرژي منطقه باشند تا قدرت منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي خود را افزايش دهند. از سوي ديگر، اين كشور با توسعه صنايع خود قصد داشتند از افزايش واردات گاز بهره كافي را ببرند كه با توجه به توقف ساخت خط لوله تركيش استريم، بحران در چند قدمي آنكارا كمين كرده است.
خط لوله تركيش استريم جايگزين خط لوله ساوت استريم شده است. پروژه ساخت خط لوله ساوت استريم انتقال گاز سيبري روسيه به اروپا از طريق عبور از كشور‌هاي بلغارستان، صربستان، مجارستان و در نهايت رساندن گاز به اتريش و ايتاليا را پيش‌بيني مي‌كرد.
طول اين خط لوله انتقال گاز ۳ هزار و ۶۰۰ كيلومتر در نظر گرفته شده بود. هزينه اجراي اين پروژه نيز حدود ۳۲ ميليارد يورو ارزيابي شده بود. ظرفيت انتقال گاز اين خط لوله انتقال گاز در صورت نهايي شدن پروژه ۶۳ ميليارد متر مكعب در سال تخمين زده شده بود. شركت‌هاي گازپروم روسيه و اني ايتاليا از جمله مجريان عمده اين طرح بوده‌اند.
در پي بحران اوكراين و تنشي كه ميان روسيه و غرب ايجاد شد اتحاديه اروپا اعلام كرد احداث خط لوله ساوت استريم مي‌بايست در چارچوب معيارهاي اروپايي باشد. انحصار كشيدن اين خط لوله در اختيار شركت گاز پروم روسيه بود و شركت اني پيمانكار در اجراي اين پروژه بود. اتحاديه اروپا مخالف انحصار‌گرايي در پروژه‌هاي انرژي اروپا است.
* ماجرای ترکیش استریم
بحران اوكراين، روسيه را براي تنوع بخشيدن به مشريان گازش و خطوط جديد لوله گاز مصمم‌تر كرد. در همين راستار خط لوله تركيش استريم در ماه دسامبر در سفر پوتين به تركيه رونمايي شد. تركيش استريم جايگزين ساوت استريم شد. خط لوله جديد از شهر «لولبورگاز» در شمال غرب دور تركيه و سپس از شهر «ايپسالا» در مرزهاي يونان و تركيه خواهد گذشت.
اولين شاخه اين خط لوله كه 900 كيلومتر طول خواهد داشت، ظرفيت انتقال 15 ميليارد و 750 ميليون متر مكعب گاز را در سال خواهد داشت اما در نهايت با اضافه شدن سه شاخه ديگر ظرفيت كلي انتقال گاز از اين خط لوله به 63 ميليارد مترمكعب در سال خواهد رسيد. مقامات گازپروم زمان تكميل اين خط لوله را سال 2020 اعلام كرده بودند.
گازپروم اعلام كرده بود قسمتي از پروژه خط لوله انتقال گاز تركيش استريم را كه از بستر دريا عبور مي‌كند، خودش خواهد ساخت اما بخش زميني آن در خاك تركيه با كمك شركت بوتاش تركيه ساخته خواهد شد. بدين ترتيب تركيه جايگزين اوكراين براي انتقال گاز روسيه به اروپا مي‌شد كه با تعليق مذاكرات اين خط لوله همه چيز به كما رفت.
گرچه روس‌ها دوست ندارند براي هميشه اين خط لوله را كنار بگذارند اما انتظار مي‌رود اين اقدام آن‌ها براي «به خط كردن» اردوغان باشد چراكه راه‌هاي ديگري براي صادرات گاز روسيه به اروپا باشد. فعلاً تركيه در كماي گازي قرار دارد و بايد ديد كه چه آينده‌اي پيش روي اين كشور خواهد بود. قطع يك هفته‌اي گاز به هر دليلي يعني سقوط اقتصاد تركيه!
پس از انتقادهاي تند مسكو عليه آنكارا و تأكيد پوتين مبني بر پشيمان شدن تركيه از اقدامات خود، الكساندر نواك رسماً اعلام كرد پروژه ساخت خط لوله تركيش استريم متوقف شد. خبري كه به شدت تركيه را در لاك ضعف قرار داد اما آن‌ها براي اينكه نشان دهند اين دستور پوتين از اهميت چنداني برخوردار نيست به قطر و آذربايجان رفتند. اول عازم دوحه شدند تا قرارداد خريد گاز مايع يا ال‌ان‌جي را امضا كنند و پس از آن راهي باكو شدند تا تكليف واردات گاز از آذربايجان را روشن كنند. به ايران هم پيام دادند در زمين روسيه بازي نكند و سهميه بيشتري از گاز خود را به اين كشور اختصاص دهند.
مهم‌ترين تحريم روسيه عليه تركيه مي‌تواند كاهش صادرات گاز باشد. اقدامي كه به باور تحليلگران انرژي در كوتاه مدت بعيد است اتفاق بيفتد ولي در صورت تشديد تنش در روابط مسكو و آنكارا، خسارات شديدي را به اقتصاد تركيه وارد خواهد كرد.
يك مقام انرژي تركيه در اين باره گفت: اين مسئله قطعاً یك بحران خواهد بود و ما به دنبال گزينه‌هاي جايگزين براي جبران كاهش احتمالي صادرات گاز روسيه هستيم. آنكارا حدود 60 درصد گاز مورد نياز خود را كه معادل 27 ميليارد متر مكعب است از روسيه تأمين مي‌كند. استانبول به عنوان قطب بزرگ صنعتي تركيه، نخستين منطقه‌اي خواهد بود كه از كاهش شديد صادرات گاز روسيه لطمه خواهد ديد.
بر اساس اعلام مؤسسه فكتس گلوبال انرژي، منطقه مرمره تقريباً همه گاز وارداتي از روسيه را خريداري مي‌كند و اين منطقه 40 درصد توليد ناخالص داخلي تركيه و همين طور مصرف انرژي اين كشور را در اختيار دارد.
*تبعات قطع صادرات
اگر روسيه صادرات گاز را قطع كند، منطقه مرمره تركيه تعطيل خواهد شد كه اين مسئله يك خسارت بزرگ براي تركيه خواهد بود. خريد گاز از تركمنستان و افزايش واردات از ايران دومين عرضه‌كننده بزرگ گاز به تركيه مي‌تواند ديگر گزينه‌هاي آنكارا باشد. واردات گاز از شمال عراق نيز ديگر گزينه دولت تركيه براي جبران كاهش احتمالي گاز روسيه خواهد بود اما هيچ يك از اين موارد قابليت اجرايي شدن به همين سادگي را ندارند.
داود اوغلو روز پنج‌شنبه با هدف افزايش واردات گاز از آذربايجان به باكو سفر كرد. باكو با پروژه خط لوله ترانس آناتولي قصد دارد 16 ميليارد متر مكعب گاز به اروپا صادر كند كه 6 ميليارد متر مكعب آن در تركيه مصرف خواهد شد. باكو و آنكارا توافق كرده‌اند تا اين پروژه را تا اواسط سال 2018 ميلادي نهايي كنند. البته ناكافي بودن انبارهاي ذخيره‌سازي و وابستگي شديد كسب و كارهاي تركيه به گاز طبيعي عادي موجب خواهد شد تا گزينه واردات ال‌ان‌جي از قطر تنها يك گزينه موقت باشد.
بيش از نيمي از نيروگاه‌هاي برق تركيه با گاز طبيعي عادي فعاليت مي‌كنند و اين مسئله توليد برق تركيه را به شدت در برابر هرگونه كاهش احتمالي عرضه گاز آسيب‌پذير كرده است.
* شکست برنامه رویایی
تركيه برنامه‌هاي بلند‌پروازانه‌اي را در حوزه انرژي تدوين كرده است؛ اين كشور قصد داشته و دارد تا پلي باشد ميان توليد‌كنندگان و مصرف‌كنندگان گاز در اروپا، ترك‌ها مي‌خواهند هاب انرژي منطقه باشند تا قدرت منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي خود را افزايش دهند. از سوي ديگر، اين كشور با توسعه صنايع خود قصد داشتند از افزايش واردات گاز بهره كافي را ببرند كه با توجه به توقف ساخت خط لوله تركيش استريم، بحران در چند قدمي آنكارا كمين كرده است.
خط لوله تركيش استريم جايگزين خط لوله ساوت استريم شده است. پروژه ساخت خط لوله ساوت استريم انتقال گاز سيبري روسيه به اروپا از طريق عبور از كشور‌هاي بلغارستان، صربستان، مجارستان و در نهايت رساندن گاز به اتريش و ايتاليا را پيش‌بيني مي‌كرد.
طول اين خط لوله انتقال گاز ۳ هزار و ۶۰۰ كيلومتر در نظر گرفته شده بود. هزينه اجراي اين پروژه نيز حدود ۳۲ ميليارد يورو ارزيابي شده بود. ظرفيت انتقال گاز اين خط لوله انتقال گاز در صورت نهايي شدن پروژه ۶۳ ميليارد متر مكعب در سال تخمين زده شده بود. شركت‌هاي گازپروم روسيه و اني ايتاليا از جمله مجريان عمده اين طرح بوده‌اند.
در پي بحران اوكراين و تنشي كه ميان روسيه و غرب ايجاد شد اتحاديه اروپا اعلام كرد احداث خط لوله ساوت استريم مي‌بايست در چارچوب معيارهاي اروپايي باشد. انحصار كشيدن اين خط لوله در اختيار شركت گاز پروم روسيه بود و شركت اني پيمانكار در اجراي اين پروژه بود. اتحاديه اروپا مخالف انحصار‌گرايي در پروژه‌هاي انرژي اروپا است.
* ماجرای ترکیش استریم
بحران اوكراين، روسيه را براي تنوع بخشيدن به مشريان گازش و خطوط جديد لوله گاز مصمم‌تر كرد. در همين راستار خط لوله تركيش استريم در ماه دسامبر در سفر پوتين به تركيه رونمايي شد. تركيش استريم جايگزين ساوت استريم شد. خط لوله جديد از شهر «لولبورگاز» در شمال غرب دور تركيه و سپس از شهر «ايپسالا» در مرزهاي يونان و تركيه خواهد گذشت.
اولين شاخه اين خط لوله كه 900 كيلومتر طول خواهد داشت، ظرفيت انتقال 15 ميليارد و 750 ميليون متر مكعب گاز را در سال خواهد داشت اما در نهايت با اضافه شدن سه شاخه ديگر ظرفيت كلي انتقال گاز از اين خط لوله به 63 ميليارد مترمكعب در سال خواهد رسيد. مقامات گازپروم زمان تكميل اين خط لوله را سال 2020 اعلام كرده بودند.
گازپروم اعلام كرده بود قسمتي از پروژه خط لوله انتقال گاز تركيش استريم را كه از بستر دريا عبور مي‌كند، خودش خواهد ساخت اما بخش زميني آن در خاك تركيه با كمك شركت بوتاش تركيه ساخته خواهد شد. بدين ترتيب تركيه جايگزين اوكراين براي انتقال گاز روسيه به اروپا مي‌شد كه با تعليق مذاكرات اين خط لوله همه چيز به كما رفت.
گرچه روس‌ها دوست ندارند براي هميشه اين خط لوله را كنار بگذارند اما انتظار مي‌رود اين اقدام آن‌ها براي «به خط كردن» اردوغان باشد چراكه راه‌هاي ديگري براي صادرات گاز روسيه به اروپا باشد. فعلاً تركيه در كماي گازي قرار دارد و بايد ديد كه چه آينده‌اي پيش روي اين كشور خواهد بود. قطع يك هفته‌اي گاز به هر دليلي يعني سقوط اقتصاد تركيه!
شنبه ۱۴ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۰۶:۰۹
کد مطلب: 10761