استفاده از قراردادهای IPC برای توسعه میادین

به گزارش ميزنفت ، مدل جدید قراردادهای نفتی ایران موسوم به IPC قرار است کمتر از یک ماه دیگر با برگزاری کنفرانسی در تهران رونمایی شود. در این کنفرانس، 50 فرصت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران به ارزش 185 میلیارد دلار نیز به شرکت‌های خارجی معرفی خواهند شد. با وجود اطلاعات اندک منتشر شده درباره جزئیات این مدل قراردادی توسط وزارت نفت، می‌توان این مدل قراردادی را قرارداد خرید خدمتی دانست که نزدیکی زیادی به قراردادهای مشارکت در تولید دارد.

به علاوه، مدل قراردادی IPC به شدت از نسل جدید قراردادهای نفتی عراق موسوم به قراردادهای Per Barrel الهام گرفته است که توانسته جذابیت زیادی برای حضور شرکت‌های خارجی در توسعه میادین نفتی این کشور در سال‌های اخیر ایجاد نماید. در مدل قراردادی IPC، تمام حلقه‌های صنعت نفت یعنی اکتشاف، توسعه و تولید به صورت یکپارچه به شرکت‎های خارجی واگذار می‌شوند تا این شرکت‌ها، انگیزه بیشتری برای حضور در صنعت نفت ایران داشته باشند.

واگذاری این حلقه‌ها به صورت یکپارچه به این معنی است که اختیار توسعه یک میدان در بلندمدت (20 تا 30 سال) در اختیار این شرکت‌ها قرار می‌گیرد. در ماده 2 مصوبه 9 مهرماه هیئت دولت درباره مدل IPC  نیز به این موضوع اشاره شده و در دسته اول آن آمده است: «قراردادهای اکتشاف و در صورت کشف میدان/مخزن تجاری، توسعه میدان/ مخزن و در ادامه، بهره‌برداری از آن به ترتیب و تا مدت مقرر در قرارداد می‌باشد. در این دسته واگذاری عملیات توسعه و بهره‌برداری،‌ به صورت پیوسته صیانتی از مخازن نفت گاز مجاز می‌باشد».

این در حالی است که استفاده از مدل قراردادی IPC برای توسعه یکپارچه میادین نفتی و گازی اکتشاف‌نشده، با ابهاماتی روبرو است. چراکه تا قبل از اجرای فاز اکتشاف، ویژگی‌های میدان نامشخص است. به طور طبیعی، در این حالت که میدان یا ساختار مخزن نفت و گاز در حکم هندوانه‌ای در بسته محسوب می‌شود،  نمی توان هزینه سرمایه‌گذاری برای توسعه و تولید از این میدان را به صورت دقیق برآورد کرد.

به عبارت دیگر، مشخص شدن ویژگی‌های میدان بعد از اجرای فاز اکتشاف، شرط لازم برای انتخاب بهترین گزینه برای توسعه میدان است. به علاوه، اکتشاف موفق میدان، حقی برای توسعه و بهره برداری از میدان برای شرکت‌ اکتشاف کننده ایجاد نمی کند زیرا اولا، این شرکت دستمزد خود را دریافت می کند، ثانیا، ماهیت اکتشاف میدان نفتی و گازی با توسعه و تولید آن تفاوت دارد و ثالثا، ممکن است متناسب با ویژگی‌های میدان و پیشنهادهای موجود، آن شرکت واجد شرایط لازم برای توسعه میدان نباشد.

با توجه به عواید زیادی که با درنظر گرفتن سازوکارهایی مانند بلندمدت بودن دوره قرارداد و پرداخت پاداش متناسب با میزان تولید در قراردادهای IPC نصیب شرکت‌های خارجی می‌شود، تصمیم گیری نادرست در انتخاب شرکت توسعه دهنده و بهره‌بردار می تواند عواقب سنگینی برای کشور به دنبال داشته باشد؛ عواقبی که به مراتب جدی‌تر از مشکلات حاکم بر قراردادهای بیع متقابل است.

بنابراین ضروری است که وزارت نفت از استفاده از مدل قراردادی IPC برای توسعه یکپارچه میادین نفتی و گازی اکتشاف نشده بپرهیزد و این فرآیندها را در دو مرحله متفاوت به شرکت‌های ذی صلاح با اولویت شرکت‌های داخلی بسپارد. در این حالت، وزارت نفت ابتدا با  بهره گیری از یک قرارداد خرید خدمت، اکتشاف این میادین را به شرکت‌های صاحب صلاحیت داخلی یا خارجی واگذار می‌کند.

سپس این وزارتخانه با توجه به ویژگی‌های میدان که در فاز اکتشاف مشخص شده است، توسعه و بهره‌برداری از این میادین نفتی و گازی کشور را با استفاده از مدل قراردادی IPC، به مناسب‌ترین متقاضیان داخلی یا خارجی آن‌ها می سپارد.