محمد رضا نادری/ وقوع حادثه در صنعت عظیم نفت کشور همواره محتمل است و به همین دلیل هم برای مدیریت حوادث سازوکار رسمی و خاصی در نظر گرفتهشده تا هم از تکرار موارد مشابه جلوگیری شود و هم اگر نقطهضعفی (انسانی یا غیر آن) در فرایند کاری وجود دارد، شناسایی شده و نسبت به رفع آن اقدام مناسبی صورت پذیرد.
در کلیه موارد حوادث، نقطهضعف نیروی انسانی در تبیین دستورالعملها و یا روشهای انجام کارها و یا اهمال و سستی مشاهده شده و به همین علت متناوباً نوعی تنبیه یا جریمه برای فرد یا افرادی که در مرحله با مراحلی از کار قصور داشتهاند در نظر گرفته شده و متعاقباً اقدامات اصلاحی فنی و عملیاتی بهصورت دستورالعمل جدید به اجرا گذاشته میشود.
معمولاً هنگام وقوع یک حادثه، کمیتهای ویژه متشکل از نماینده بهبود محیط (روابط) کار (دبیر کمیته)، یک نماینده بالاترین مقام سازمان و یک یا دو نفر کارشناس، از طریق تشکیل یک کمیته مستقل تخصصی اقدام به تحقیق موضوع از ابعاد مختلف کرده و سپس گزارشی کامل با مشخص کردن عوامل دخیل در حادثه تهیه و به کمیته ویژه مزبور ارائه میدهد. کمیته ویژه با دعوت از کلیه عوامل انسانی و اخذ نظرات آنان در مقابل گزارش کمیته تخصصی، تجزیهوتحلیل مستقل خود را انجام داده و گزارش نهایی را به رئیس سازمان جهت اقدام ارائه میدهد.
رئیس سازمان با در نظر گرفتن مستندات و سایر عوامل، تصمیم خود را ابلاغ میکند. حوادث صنعت نفت، با توجه به ابعاد و زوایای مختلف آن، در زمان وقوع، ردههای مختلفی از تخصصهای سازمان را درگیر کرده و لذا فرایند تحقیق و بررسی را به همان اندازه دقیق نموده و تصمیمگیری را حساس میکند.
در سازمانهایی نظیر هواپیمایی، حتی بولتنهای خاصی وجود دارد که بهمحض وقوع یک حادثه، علت وقوع و عوامل ایجادکننده آن توسط گروههای تخصصی بررسی شده و نتایج آن جهت جلوگیری از موارد مشابه در سطح گستردهای انتشار مییابد و اگر اشکال از یکی یا تعدادی از دستگاهها باشد، طی دستورالعمل جدیدی دستور اصلاح آن داده میشود.
ما در صنعت نفت چنین دقت نظری (بولتن) را اعمال نکردهایم ولی حداقل نسبت به تعیین تیمهای تخصصی بررسی علت حادثه، از دیرباز، اقدام و همین امر موجب گردیده که جلوی تکرار بسیاری از حوادث بعدی گرفته شده است.
در جریان فوران و آتشسوزی چاه ۱۴۷ رگ سفید، گرچه با حضور مسئولان در ردههای مختلف، حادثه این چاه در ابعادی ملی و حتی فراملی، انعکاس پیدا کرد، اما نوعی بی توجی به موضوع بررسی عوامل وقوع حادثه و اقدامات بعدی آن در جهت شناسایی علت و اینکه اقدامات انجام شده برای مهار آتش و سپس اصلاح اشکالات مطابق استانداردهای معتبر حفاری و مهار بهدرستی انجام گرفته است یا خیر، در همان سطح، مشاهده نمیشود.
جا دارد به همان میزان که نسبت به مهار آتش این چاه تلاش وافری صورت گرفت، کمیتهای تخصصی، بهدوراز ملاحظات مدیریتی و شخصی، ابعاد مختلف حادثه را بهدقت بررسی و گزارش آن در همان سطح (ملی) انتشار یافته و عامل یا عاملین وقوع چنین حادثهای اعم از انسانی و یا فنی و صنعتی مشخص شود.
همچنین مقتضی است شرکت ملی نفت ایران با ایجاد یک بولتن رسمی، حوادث این صنعت را برای بهرهبرداریهای آیندگان، بهصورت ماهانه انتشار داده و مسئولان مربوطه موظف شوند تا اصلاحات، چه از جنبههای ساختاری و نیروی انسانی و چه ازلحاظ فنی و عملیاتی موردتوجه و تصحیح قرار گیرد.
سه شنبه ۱۷ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۳۷