آغاز اصلاحات در آرامکو

به گزارش « ميزنفت »، صحرای خشک و بی آب و علف ربع الخالی عربستان به عنوان بزرگترین بیایان ماسه ای دنیا، چندان نیز خالی نیست. اینجا در فرودگاه ساخته شده در شیبه و صدها مایل دورتر از نزدیک ترین شهر، شبکه هایی در هم فرورفته از انواع لوله ها و مخازن در دمای 60 درجه سانتی گراد تابستان به چشم می خورد که به صورت پیوسته، یکی از مهمترین کالاهای مورد نیاز دنیا را تولید و پمپاژ می کنند: نفت.

تامین انرژی و آب دنیای ما با نفت گره خورده است. همچنین رهبران عربستان پس از یک قرن انزوا از جامعه جهانی، اندک اندک در حال گذار به سوی جامعه بین المللی هستند. فروش 5 درصد از سهام شرکت آرامکو در سال آینده، موافقان و مخالفان زیادی در جامعه امروز عربستان دارد. چراکه بزرگترین شرکت تولیدکننده نفت دنیا در حال ورود به عصر شفافیت و کارایی است. پس از 38 سال حاکمیت مطلق دولت بر این شرکت، زمان دگرگونی فرا رسیده است.

ذخایر نفت قابل برداشت کنونی عربستان 260.8 میلبارد بشکه و 13 برابر بیش از ذخایر طلای سیاه غول آمریکایی اکسون موبیل به عنوان بزرگترین شرکت نفتی غیردولتی دنیا است.

ذخایر گاز طبیعی این کشور نیز 298 تریلیون فوت مکعب است که در مجموع ارزش شرکت آرامکو براساس ارزیابی وال استریت بین 1 تا 1.5 تریلیون دلار خواهد بود.

با این اعداد، آرامکو باارزش ترین شرکت دنیا خواهد بود. شرکت اپل با 830 میلیارد دلار ارزش در رتبه دوم این فهرست قرار دارد. البته شیوخ ریاض معتقدند این شرکت 2 تریلیون دلار ارزش دارد.

بانک هایی نظیر مورگان استنلی و اچ اس بی سی تلاش زیادی برای اجرای این برنامه کرده و پیشنهادهای خود را ارایه نموده اند. اما با وجود امیدواری بورس های لندن و نیویورک به تصاحب عرضه سهام آرامکو، تصمیم محرمانه نهایی همچنان در پشت دیوارهای بلند کاخ های رهبران این شبه جزیره پنهان مانده است.

خصوصی سازی آرامکو در چارچوب چشم انداز سال 2030 کشور عربستان سعودی و اصلاحات گسترده اقتصاد داخلی این کشور پادشاهی در یک دوره 14 ساله اجرا خواهد شد.

ولیعهد جوان عربستان در نظر دارد تا این کشور وابسته به فروش نفت را به یک اقتصاد متنوع و پایدار با میلیون ها فرصت شغلی همراه با جذب گردشگر در سواحل دریای سرخ و توسعه کارآفرینی و نوآوری تبدیل کند.

انجام اصلاحات اجتماعی نیز شرایط را برای ورود به دوره جدید هموار کرده است.

با ورود به دفتر مرکزی شرکت آرامکوی سعودی در ظهران و مشاهده تعداد زیاد مهندسان در حال کار پشت رایانه ها و در زیر سایه درختان نخل و معماری متفاوت آن، گویی وارد یک شرکت فناورانه دره سیلیکون شده اید.

بسیاری از کارکنان فعلی آرامکو در کمپ آرامکون به دنیا آمده اند و پدران و مادران آنها در سال های گذشته در این شرکت مشغول به کار بوده اند.

در بازدید از سالن های شرکت آرامکو، نمایشگرهایی بزرگ بر روی دیوارها می بینید که مهندسان و کارشناسان در حال بررسی مشخصات مخازن نفتی به صورت سه بعدی هستند. کارایی روش های برداشت نفت در شرکت آرامکو در شمار برترین نرخ ها در میان غول های نفتی دنیا است.

در بخش دیگری از آرامکو، مرکز برنامه ریزی عرضه نفت قرار دارد که درهای آن حتی به روی اکثر کارکنان این شرکت نیز بسته است. در این واحد، حساس ترین اطلاعات و داده های غول عربستانی وجود دارد. بر روی دیوارهایی به طول یک زمین فوتبال، نمایشگرهای غول پیکری وجود دارد که در کوتاه ترین زمان، وضعیت بشکه های ننفت پمپاژ شده، انتقال یافته، پالایش شده، ذخیره شده و بارگیری شده در میادین نفتی خشکی و یا آب های خلیج پارس و دریای سرخ، قابل ردیابی است. با انتخاب هر دکل می توان تولید لحظه ای آن را مشاهده کرد.

در بخش دیگری از این نمایشگرها، برنامه دقیق بارگیری نفتکش ها، نوع نفت درخواستی و مقصد نفتکش ها در 45 روز آینده نشان داده شده است.

در 80 سال گذشته، شرکت آرامکو نقشی کلیدی در بازار نفت دنیا ایفا کرده است. آنان توانایی قابل توجهی در استخراج نفت از هر سازندی دارند. و یکی از دلایل جذابیت سهام آرامکو برای خریداران بین المللی همین ویژگی است. براساس هدف گذاری شرکت آرامکو، میانگین نرخ بازیافت میادین آنها باید از 50 درصد کنونی به عدد خیره کننده 70 درصد افزایش یابد. با این دستاورد 80 میلیارد بشکه به ذخایر قابل تولید آنها افزوده خواهد شد.

همچنین آنها سرمایه گذاری گسترده ای برای افزایش مقدار نفت درجای خود از 800 میلیارد بشکه کنونی به 900 میلیارد بشکه در دست اجرا دارند. هرچند بخش زیادی از این ذخایر با فناوری های کنونی قابل برداشت نخواهد بود. کارکنان آرامکو در هر لحظه عملکرد 90 دکل فعال در میادین هیدروکربوری کشورشان را پایش می کنند.

عملیات حفاری لحظه به لحظه توسط کارشناسان آرامکو پایش می شود و چرخش مته حفاری در عمق 5000 پایی در اتاق های مهندسان حفاری و صدها کیلومتر دورتر از میدان با فناوری واقعیت مجازی، مورد ارزیابی قرار می گیرد. اصلاحات لازم نیز در کوتاه ترین زمان انجام می شود.

با وجود سقوط قیمت هر بشکه نفت از 108 دلار در سال 2014 میلادی به 50 دلار در سال جاری، شرکت آرامکو همچنان تلاش می کند تا بر مقدار ذخایر خود بیافزاید.

این راهبرد با سیاست اکثر شرکت های نفتی برای کاهش بودجه فعالیت های پرهزینه اکتشافی، متفاوت است.

رهبران ریاض تلاش می کنند تا نسل های بعدی نیز همچنان بتوانند از ذخایر نفت این کشور بهره مند شوند. اما با توسعه منابع تجدیدپذیر و محدودیت های جهانی انتشار کربن، شیوخ عربستان کار دشواری خواهند داشت. پرداخت یارانه هنگفت به مصرف کنندگان سوخت در داخل این کشور نیز به مصرف لجام گسیخته منابع انرژی منجر شده است. در مجموع، وابستگی همه جانبه اقتصاد این کشور به درآمدهای نفتی را باید کاری نادرست و احمقانه دانست.

در مقابل، سرمایه گذاری دیرهنگام اما قابل توجه آرامکو در صنعت تولید گاز طبیعی را باید گامی در جهت تغییر مهره های بازی دانست. ساخت یک پالایشگاه در سواحل دریای سرخ با مشارکت شرکت سینوپک چین نیز از جمله اقدامات اخیر آرامکو محسوب می شود. تبدیل مستقیم نفت خام به پلی اتیلن و اتیلن و عدم نیاز به پالایش نفت، از دیگر برنامه های کنونی آرامکو به شمار می رود. با موفقیت این پروژه، صنعت پتروشیمی عربستان می تواند میلیاردها دلار سود بالاتر به دست آورد.


*راهبردهای آرامکو در بازار

اگرچه آمریکایی ها بنیانگذار آرامکو بوده و با ورود به شهرک ظهران گویی وارد یک شهر در ایالات متحده شده اید، اما سیاست های کنونی عربستان در صنعت نفت با راهبردهای واشنگتن متفاوت است. تولید کنونی نفت خام عربستان سه برابر تولید عراق به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ کارتل اوپک است و آنها سال هاست که رهبر بدون رقیب اوپک به شمار می روند.

اما با ظهور صنعت شیل در سال های اخیر، قدرت آرامکو در بازار نفت تضعیف شده است. کاهش رشد اقتصادی چین و پایین آمدن نرخ رشد تقاضای این کشور نیز در پدید آمدن این شرایط تاثیرگذار بوده است.

مدیران شرکت آرامکو با سقوط کنونی قیمت نفت با مشکلات مالی مختلفی نیز روبرو شده اند. آنها برای دفاع از سهم بازار خود باید نفت بیشتری روانه بازار کنند و تمایلی به کاهش تولید برای افزایش قیمت ها ندارند.

در اینجا این پرسش مطرح می شود که آیا ذخایر اعلام شده 260.8 میلیارد بشکه ای نفت خام عربستان سعودی در چند دهه اخیر واقعیت دارد؟ مقدار این ذخایر ارتباط مستقیمی با ارزش گذاری آرامکو در فرآیند خصوصی سازی آن دارد.

دو شرکت تگزاسی انتخاب شده برای بررسی حساب های مالی شرکت آرامکو اعلام کرده اند مقدار ذخایر نفت ادعا شده توسط این کشور، با واقعیت متفاوت است.


*آغاز تغییر در بازی مهره ها

رهبران ریاض در دو سال اخیر و برای مدیریت بازار، روابط خود را با مسکو توسعه دور از انتظاری داده اند. مقامات این دو کشور بارها دیدارهایی مشترک داشته و مواضع نزدیکی در مدیریت بازار دارند. اقدامی که خشم آمریکایی ها را دوچندان کرده است.

عربستان به سرعت در حال تغییر است. اجازه به زنان برای رانندگی، گام نخست برای شکستن تابوهای اجتماعی دیرپای این کشور پادشاهی بوده است. بازگشایی سینما، امکان حضور زنان در باشگاه های ورزشی و ساخت شهر گردشگری در سواحل دریای سرخ، بخش های دیگری از تغییرات پدید آمده محسوب می شود. گفته می شود پادشاه 82 ساله عربستان در آستانه واگذاری قدرت به ولیعهد جوان 31 ساله کشورش است.

60 درصد جمعیت 32 میلیونی عربستان، کمتر از 25 سال سن دارند. نرخ رسمی بیکاری در این شبه جزیره 12 درصد اعلام شده، اما براساس تخمین صندوق بین المللی پول، نرخ واقعی برای جوانان دو برابر این عدد است. رهبران ریاض دریافته اند ایجاد میلیون ها فرصت شغلی برای جوانان کشورشان یک ضرورت است.

فروش نفت 90 درصد درآمدهای ریاض را تامین می کند و با سرازیر شدن 100 میلیارد از درآمدهای فروش اولین بسته از سهام آرامکو، صندوق سرمایه گذاری ملی عربستان به یک بازیگر جهانی تبدیل می گردد. هرچند با فرازونشیب های ژیوپلیتیک کنونی، دورنمای سال های آینده در هاله ای از مه قرار دارد.