ژئوپلیتیک نوین نفتی مردان یخی

به گزارش « ميزنفت »، از سال 1928 میلادی و امضای قرارداد خط قرمز میان غول های نفتی آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی برای تقسیم مناطق نفت خیز خاورمیانه پس از جنگ جهانی اول، نفت و یا به عبارت دقیق تر کنترل نفت، به خط قرمز باریک عصر ژیوپلیتیک مدرن تبدیل شده است.

در دوره حکمرانی اتحاد جماهیر شوروی، نفت تولیدی روس ها برای کسب درآمد بیشتر به همه بازارهای موجود صادر می گردید. اما امروزه با تحریم های ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه خرس ها و رویارویی نیابتی واشنگتن و مسکو در جنگ های خاورمیانه، روس ها به دنبال تغییر راهبردهای خود در حوزه ژیوپلیتیک نفت هستند.

تاکنون مقالات زیادی در مورد نقش کلیدی ولادیمیر پوتین، رییس جمهور مقتدر روسیه در تبدیل کشورش به یک عرضه کننده بزرگ گاز طبیعی و استفاده از جایگاه این منبع انرژی به عنوان بخشی حیاتی از دیپلماسی ژیوپلیتیک روس ها نوشته شده است. خط لوله گازی نورد استریم 2 از خاک روسیه آغاز می شود و با دور زدن میدان های مین احتمالی ناتو در اوکراین و لهستان، روانه قلب اروپا می شود. این پروژه توانسته است پایه های یک لابی صنعتی را در اتحادیه اروپا پدید آورد.

به ویژه در کشور آلمان، شاهد جبهه گیری موافقان و مخالفان این پروژه با وجود مخالفت گسترده آمریکایی ها با آن بوده ایم. عرضه پایدار گاز طبیعی به صنایع و بخش گرمایش منافع چشمگیری برای روسیه و کشورهای حوزه بالکان دارد. و اینک، نشانه هایی به چشم می خورد که غول های نفتی دولتی روسیه به دنبال توسعه یک راهبرد نوین ژیوپلیتیک هستند که نفت روسیه و شرکت های نفتی این کشور را به خدمت گرفته است.


*عروسک های ماتریوشکا؛ قطر و روسیه

در هفتم دسامبر سال 2016 میلادی، ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه اعلام کرد دولت این کشور 19.5 درصد سهام شرکت روسنفت را به جوینت ونچر شرکت بزرگ تجاری سوییسی گلینکور و سازمان سرمایه گذاری قطر به بهای 10.2 میلیارد یورو واگذار کرده است.

روسیه همچنان بیش از 60 درصد سهام این شرکت را در اختیار خواهد داشت. اما ناگفته های بسیاری در مورد واگذاری سهام غول روسی روسنفت وجود دارد. همانند عروسک های روسی رنگ آمیزی شده ماتریوشکا که پس از باز شدن هر عروسک، در داخل آن یک عروسک کوچک تر وجود دارد، این واگذاری نیز اسرار نامعلوم فراوانی دارا است.

صرفه نظر از جزییات این واگذاری پرسروصدا، در سایه این اقدام، میلیاردها دلار درآمد به خزانه رهبران مسکو واریز شده است. در سه سال گذشته و در سایه سقوط قیمت نفت، دولتمردان روس با مشکلات مالی زیادی روبرو بوده اند. مذاکره با چینی ها برای خرید بخشی از سهام روسنفت نیز همچنان ادامه دارد.

قطری ها در ماه های اخیر با تحریم های اقتصادی عربستان و متحدانش روبرو شده و با خرید سهام شرکت روسنفت، خزانه خود را خالی تر کرده اند. در این میان، روسنفت برای نخستین بار یک شریک چینی را در کنار خود خواهد داشت. شرکت سی ای اف سی چین با درآمد 34 میلیارد دلاری در هر سال، قراردادهایی به ارزش 50 میلیارد دلار با شرکت های نفتی خاورمیانه و آسیای میانه دارد.

همچنین با تکمیل کریدور "یک کمربند، یک راه" و یا جاده ابریشم جدید چینی ها، این شرکت ها می توانند منافع گسترده ای به دست آورند.

کریستین بورمل، از تحلیلگران موسسه وود مکنزی می گوید: این قرارداد را باید نماد همکاری های مشترک دو کشور روسیه و چین دانست. بدین ترتیب غول های نفتی چین نظیر سی ان پی سی، سینوپک و بیجینگ گس نیز می توانند از این شرایط برای سودآوری بیشتر بهره ببرند.

در سایه این همکاری، شرکت های نفتی دولتی روسیه و چین، پروژه های توسعه ای مشترکی در سراسر دنیا اجرا خواهند کرد و راه برای توسعه روابط دوجانبه و منزوی تر کردن واشنگتن هموار می کند.

پس از ساخت ایستگاه دفاع موشکی ایالات متحده در لهستان در سال 2007 میلادی برای دفاع دولت های اروپایی در برابر حملات موشکی روسیه، روابط اتحادیه اروپایی و مردان یخی با چالش روبرو شده است. در گزارش سازمان ملل متحد اعلام شده، پس از سرنگونی دولت اوکراین توسط سیا و دولت ایالات متحده در سال 2014 میلادی، اقتصاد اتحادیه اروپا در سه سال گذشته با بیش از 100 میلیارد دلار زیان روبرو شده است.

همانند اکثر اقدامات پنتاگون و نومحافظه کاران، کودتای اوکراین، روسیه را در مسیر توسعه همکاری ها با شرق سوق داده و آنان به سرعت در حال افزایش روابط دوجانبه خود با چین و همه کشورهای آسیای میانه هستند. در این میان، شرکت روسنفت بزرگترین شرکت نفتی دارای دادوستد سهام در بورس های دنیا در سال های اخیر نقش مهمی در تحقق اهداف ژیوپلیتیک مسکو و همپیمانانش به ویژه چینی ها داشته است.

روسیه و ترکیه در راه تهران در سایه یک تغییر کلیدی ژیوپلیتیک، شرکت نفت دولتی زاروبژنفت روسیه در آگوست گذشته اعلام کرد که قراردادی سه جانبه با یونیت اینترنشنال، از شرکت های انرژی ترکیه و شرکت سرمایه گذاری غدیر ایران به امضا رسانده که براساس آن 7 میلیارد دلار پروژه حفاری در میادین نفتی ایران اجرا خواهد کرد. این سه شرکت تامین مالی و توسعه پروژه های انرژی به ویژه در میادین عظیم توسعه نیافته ایران را بر عهده خواهند گرفت.

شرکت یوتیت اینترنشنال، در اوایل سال جاری میلادی قراردادی با یک شرکت مهندسی انرژی کره جنوبی به امضا رسانده که براساس آن، پنج نیروگاه گازی تولید برق به ارزش 4.2 میلیارد دلار و با ظرفیت 5000 مگاوات را در ایران اجرا خواهد کرد. بدین ترتیب بزرگترین مجموعه نیروگاهی بخش خصوصی در ایران تشکیل خواهد شد.

ایران دومین صادرکننده گاز طبیعی به ترکیه پس از روسیه است. بدین ترتیب اختلاف نظرهای شیعه و سنی دو کشور در سایه همکاری های انرژی به حاشیه رفته است. بی تردید، این موضوع، منافع دو طرف را تامین خواهد کرد. من معتقدم جنگ های مذهبی هیچگاه تا این میزان به گوشه رینگ سوق پیدا نکرده بوده اند.

در همین حال، قراردادهای خرید سامانه دفاع هوایی اس-400 به عنوان پیشرفته ترین سامانه دنیا از روسیه در دستور کار آنکارا قرار دارد. همچنین همکاری های نفتی ایران، ترکیه و روسیه را باید آغاز یک راهبرد ژیوپلیتیک میان این سه کشور دانست. روس ها نیز خواهان یافتن شرکای منطقه ای جدید در این منطقه هستند.

با نگاهی به این تحولات در نقشه منطقه اوراسیا، روشن است که این روابط جدید سیاسی و اقتصادی، ترکیه را به دولت های روسیه و ایران و همچنین چینی ها نزدیک تر کرده است.

قطری ها نیز که روابط پشت پرده گسترده ای با اخوان المسلمین دارند، در سایه رویارویی با عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت و مصر به دولت های روسیه و ایران و چین نزدیک شده است. گفته می شود رهبران دوحه درصدد گفتگو با مدیران صنعت نفت ایران برای همکاری جهت توسعه میدان عظیم گازی مشترک میان دو کشور در آب های خلیج پارس هستند.

پیشتر، رهبران قطر در کنار عربستان و ترکیه، تامین مالی جنگ با بشار اسد را برعهده داشتند تا با سرنگونی وی، راه برای احداث خط لوله انتقال گاز قطر به اروپا هموار شود. در مقابل، سوریه با ایران و عراق، قراردادی برای ساخت یک خط لوله جایگزین جهت صدور گاز به اروپا امضا کرد. بدین ترتیب آتش جنگ شش ساله کنونی در سوریه برافروخته شد.

پس از تصمیم روسیه برای کمک به بشار اسد در اواخر سال 2015 میلادی، قطری ها با تغییر موضعی دور از انتظار، گفتگوهایی با ایران برای ساخت یک خط لوله مشترک و مساله سوریه آغاز کردند. گویی نبرد برای سلطه بر قطر را باید نبردی برای سلطه بر بازار جهانی گاز طبیعی دانست. در دنیای امروز، گاز طبیعی از اهمیت اقتصادی برابر با نفت خام برخوردار است و چشم انداز آینده آن، حتی جذاب تر از طلای سیاه خواهد بود.

در مقابل، ترامپ و چند متحدش تلاش کردند تا تحریم های اقتصادی مختلفی را از طریق عربستان و امارات به قطر تحمیل کنند. اما قطری ها حاضر به قطع روابط خود با ایران، روسیه و چین نشده اند.

شعبه بانک دولتی چین در دوحه از سال 2015 میلادی تاکنون معادل 86 میلیارد دلار مبادله مالی با یوان چین انجام داده و خواهان گسترش همکاری های اقتصادی در این شبه جزیره عربی است.

اصرار دوحه به توسعه روابط با ایران با وجود مخالفت ایالات متحده و اسراییل و با وجود تحریم های سران عرب منطقه، بازی مهره ها در منطقه خلیج پارس را تغییر داده است. ایرانی ها، آسمان خود را به روی هواپیماهای قطر گشوده اند و همه روزه مواد غذایی مورد نیاز قطری ها را به این کشور ارسال می کنند.

در ماه های کنونی، روابط قطر و روسیه نیز در حال گسترش است. دولت های ایران، روسیه و قطر، دولت های پیشگام در تاسیس "اوپک گازی" هستند که از ابتدا این ایده با مخالفت های گسترده ایالات متحده، عربستان و امارات متحده عربی روبرو شده است.

با یارگیری منطقه ای مسکو، رهبران ترکیه که سال ها متحد سنتی عربستان بوده اند، اقدامات ریاض در تحریم قطر را محکوم کرده اند. ترک ها از آغاز تحریم قطر، صدها محموله غذایی روانه دوحه کرده و نیروهای نظامی خود را با موافقت نمایندگان پارلمان، روانه خاک این کشور کوچک کرده اند.


*راهبرد جدید مردان یخی

روسیه، قطر، ترکیه، چین، ایران. این دولت ها در حال توسعه روابط اقتصادی صلح طلبانه خود هستند. ترکیه و قطر با رویگردانی از سیاست های پیشین خود در مورد سوریه، همکاری بلندمدت در بخش های انرژی و دفاعی را در پیش گرفته اند و راهبردهای ژیوپلیتیک نوین روس ها را باید در کانون اتفاقات کنونی دانست.

داستان غرق شدن تایتانیک تشابه زیادی با ایالات متحده امروز دارد. آمریکایی ها با داشتن لابی نظامی، بانک های وال استریت و مخازن فکری، در دنیای امروز پرچمدار جنگ، بی ثباتی، انقلاب های رنگی، تحریم به عنوان ابزار جنگ اقتصادی، فریب و دروغ هستند. و همه این اقدامات برای جهانیان، احمقانه و خسته کننده است. دنیای امروز آبستن اتفاقات بزرگی است.


نویسنده: اف. ویلیام انگداهل
منبع: www.globalresearch.com
مترجم: محسن داوری