به گزارش «
ميزنفت »، از سال 1928 میلادی و امضای قرارداد خط قرمز میان غول های نفتی آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی برای تقسیم مناطق نفت خیز خاورمیانه پس از جنگ جهانی اول، نفت و یا به عبارت دقیق تر کنترل نفت، به خط قرمز باریک عصر ژیوپلیتیک مدرن تبدیل شده است.
در دوره حکمرانی اتحاد جماهیر شوروی، نفت تولیدی روس ها برای کسب درآمد بیشتر به همه بازارهای موجود صادر می گردید. اما امروزه با تحریم های ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه خرس ها و رویارویی نیابتی واشنگتن و مسکو در جنگ های خاورمیانه، روس ها به دنبال تغییر راهبردهای خود در حوزه ژیوپلیتیک نفت هستند.
تاکنون مقالات زیادی در مورد نقش کلیدی ولادیمیر پوتین، رییس جمهور مقتدر روسیه در تبدیل کشورش به یک عرضه کننده بزرگ گاز طبیعی و استفاده از جایگاه این منبع انرژی به عنوان بخشی حیاتی از دیپلماسی ژیوپلیتیک روس ها نوشته شده است. خط لوله گازی نورد استریم 2 از خاک روسیه آغاز می شود و با دور زدن میدان های مین احتمالی ناتو در اوکراین و لهستان، روانه قلب اروپا می شود. این پروژه توانسته است پایه های یک لابی صنعتی را در اتحادیه اروپا پدید آورد.
به ویژه در کشور آلمان، شاهد جبهه گیری موافقان و مخالفان این پروژه با وجود مخالفت گسترده آمریکایی ها با آن بوده ایم. عرضه پایدار گاز طبیعی به صنایع و بخش گرمایش منافع چشمگیری برای روسیه و کشورهای حوزه بالکان دارد. و اینک، نشانه هایی به چشم می خورد که غول های نفتی دولتی روسیه به دنبال توسعه یک راهبرد نوین ژیوپلیتیک هستند که نفت روسیه و شرکت های نفتی این کشور را به خدمت گرفته است.
*عروسک های ماتریوشکا؛ قطر و روسیه
در هفتم دسامبر سال 2016 میلادی، ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه اعلام کرد دولت این کشور 19.5 درصد سهام شرکت روسنفت را به جوینت ونچر شرکت بزرگ تجاری سوییسی گلینکور و سازمان سرمایه گذاری قطر به بهای 10.2 میلیارد یورو واگذار کرده است.
روسیه همچنان بیش از 60 درصد سهام این شرکت را در اختیار خواهد داشت. اما ناگفته های بسیاری در مورد واگذاری سهام غول روسی روسنفت وجود دارد. همانند عروسک های روسی رنگ آمیزی شده ماتریوشکا که پس از باز شدن هر عروسک، در داخل آن یک عروسک کوچک تر وجود دارد، این واگذاری نیز اسرار نامعلوم فراوانی دارا است.
صرفه نظر از جزییات این واگذاری پرسروصدا، در سایه این اقدام، میلیاردها دلار درآمد به خزانه رهبران مسکو واریز شده است. در سه سال گذشته و در سایه سقوط قیمت نفت، دولتمردان روس با مشکلات مالی زیادی روبرو بوده اند. مذاکره با چینی ها برای خرید بخشی از سهام روسنفت نیز همچنان ادامه دارد.
قطری ها در ماه های اخیر با تحریم های اقتصادی عربستان و متحدانش روبرو شده و با خرید سهام شرکت روسنفت، خزانه خود را خالی تر کرده اند. در این میان، روسنفت برای نخستین بار یک شریک چینی را در کنار خود خواهد داشت. شرکت سی ای اف سی چین با درآمد 34 میلیارد دلاری در هر سال، قراردادهایی به ارزش 50 میلیارد دلار با شرکت های نفتی خاورمیانه و آسیای میانه دارد.
همچنین با تکمیل کریدور "یک کمربند، یک راه" و یا جاده ابریشم جدید چینی ها، این شرکت ها می توانند منافع گسترده ای به دست آورند.
کریستین بورمل، از تحلیلگران موسسه وود مکنزی می گوید: این قرارداد را باید نماد همکاری های مشترک دو کشور روسیه و چین دانست. بدین ترتیب غول های نفتی چین نظیر سی ان پی سی، سینوپک و بیجینگ گس نیز می توانند از این شرایط برای سودآوری بیشتر بهره ببرند.
در سایه این همکاری، شرکت های نفتی دولتی روسیه و چین، پروژه های توسعه ای مشترکی در سراسر دنیا اجرا خواهند کرد و راه برای توسعه روابط دوجانبه و منزوی تر کردن واشنگتن هموار می کند.
پس از ساخت ایستگاه دفاع موشکی ایالات متحده در لهستان در سال 2007 میلادی برای دفاع دولت های اروپایی در برابر حملات موشکی روسیه، روابط اتحادیه اروپایی و مردان یخی با چالش روبرو شده است. در گزارش سازمان ملل متحد اعلام شده، پس از سرنگونی دولت اوکراین توسط سیا و دولت ایالات متحده در سال 2014 میلادی، اقتصاد اتحادیه اروپا در سه سال گذشته با بیش از 100 میلیارد دلار زیان روبرو شده است.
همانند اکثر اقدامات پنتاگون و نومحافظه کاران، کودتای اوکراین، روسیه را در مسیر توسعه همکاری ها با شرق سوق داده و آنان به سرعت در حال افزایش روابط دوجانبه خود با چین و همه کشورهای آسیای میانه هستند. در این میان، شرکت روسنفت بزرگترین شرکت نفتی دارای دادوستد سهام در بورس های دنیا در سال های اخیر نقش مهمی در تحقق اهداف ژیوپلیتیک مسکو و همپیمانانش به ویژه چینی ها داشته است.
روسیه و ترکیه در راه تهران در سایه یک تغییر کلیدی ژیوپلیتیک، شرکت نفت دولتی زاروبژنفت روسیه در آگوست گذشته اعلام کرد که قراردادی سه جانبه با یونیت اینترنشنال، از شرکت های انرژی ترکیه و شرکت سرمایه گذاری غدیر ایران به امضا رسانده که براساس آن 7 میلیارد دلار پروژه حفاری در میادین نفتی ایران اجرا خواهد کرد. این سه شرکت تامین مالی و توسعه پروژه های انرژی به ویژه در میادین عظیم توسعه نیافته ایران را بر عهده خواهند گرفت.
شرکت یوتیت اینترنشنال، در اوایل سال جاری میلادی قراردادی با یک شرکت مهندسی انرژی کره جنوبی به امضا رسانده که براساس آن، پنج نیروگاه گازی تولید برق به ارزش 4.2 میلیارد دلار و با ظرفیت 5000 مگاوات را در ایران اجرا خواهد کرد. بدین ترتیب بزرگترین مجموعه نیروگاهی بخش خصوصی در ایران تشکیل خواهد شد.
ایران دومین صادرکننده گاز طبیعی به ترکیه پس از روسیه است. بدین ترتیب اختلاف نظرهای شیعه و سنی دو کشور در سایه همکاری های انرژی به حاشیه رفته است. بی تردید، این موضوع، منافع دو طرف را تامین خواهد کرد. من معتقدم جنگ های مذهبی هیچگاه تا این میزان به گوشه رینگ سوق پیدا نکرده بوده اند.
در همین حال، قراردادهای خرید سامانه دفاع هوایی اس-400 به عنوان پیشرفته ترین سامانه دنیا از روسیه در دستور کار آنکارا قرار دارد. همچنین همکاری های نفتی ایران، ترکیه و روسیه را باید آغاز یک راهبرد ژیوپلیتیک میان این سه کشور دانست. روس ها نیز خواهان یافتن شرکای منطقه ای جدید در این منطقه هستند.